حقوق کودک در برابر رسانه ها

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسنده

دانشگاه امام صادق (ع)

چکیده

  اهمیت و تأثیر رسانه­ها در دنیای امروز موضوعی ناشناخته نیست. با این حال بررسی وضع کودک و حقوق او در برابر این فناوری شگفت و پرقدرت هنوز هم از جذاب­ترین مباحث علمی و اجتماعی است. علاقه مفرط کودکان به رسانه­ها، خصوصاً تلویزیون، با توجه به تأثیرپذیری سریع و عمیق­تر آنان و نیز اهتمام متقابل مالکان و مدیران بنگاه­های عظیم رسانه­ای برای سرمایه­گذاری در تولیدات مربوط به سنین کودکی و نوجوانی، موجب بروز نگرانی­هایی برای والدین و دیگر علاقمندان به سرنوشت بشر شده است.انزواگزینی و خیال­پردازی، افت تحصیلی، آسیب فرهنگی و شخصیتی، پرخاشگری و تنش­زایی، کاهش میزان مطالعه و بالاخره خمودی و زیان­های جسمی از مهم­ترین نگرانی­های موجود است که در حوزه­هایی مثل علوم اجتماعی و تربیتی، ارتباطات و حقوق، مورد مطالعه قرار می­گیرند. برای رفع این نگرانی­ها، «نیاز به تدوین برنامه جامع حمایتی» قطعی است و بدون تردید در این برنامه، تدوین قوانین و مقررات حقوقی در کنار تنظیم راهنمای عملی و نیز نظام­نامه­های اخلاق حرفه­ای از اولویت فراوانی برخوردار است. برای این منظور در حوزه حقوق بین­الملل گام­هایی برداشته شده است. افزون بر اختصاص موادی از «اعلامیه جهانی حقوق بشر» و «میثاق بین­المللی حقوق مدنی و سیاسی» به این موضوع، «اعلامیه حقوق کودک» و مهم­تر از آن «کنوانسیون حقوق کودک» نیز توجه خاصی به تبیین اصول حقوق کودک در برابر رسانه­ها نشان داده­اند. هم­چنین اعلامیه­ها، قطعنامه­ها و مصوبات دیگری در سطح کشورها یا مناطق جغرافیایی در این باره وجود دارد. با این همه، به­رغم مبانی و فـرهنگ غنی دینی و ملی مـا که دربردارنده متعالی­ترین نگاه­ها به کودک و پاسداشت منزلت و حقوق اوست، خلأ آشکاری در زمینه قوانین حمایت­آمیز از حقوق کودک در برابر رسانه­ها وجود دارد. ادامه این خلأ به هیچ وجه زیبنده ایران و نظام اسلامی نیست.

  1. ساروخانی، ب. (1382). جامعه‌شناسی ارتباطات. تهران: انتشارات مؤسسه اطلاعات.
  2. شرام ، و.، دورکین،ک. (1377). تلویزیون در زندگی کودکان ما (ترجمه م. حقیقت کاشانی). تهران: مرکز تحقیقات، مطالعات و سنجش برنامه‌ای سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران. (تاریخ انتشار به زبان اصلی، 1991).
  3. عاملی، ش. ح. (1367). وسائل الشیعه (چاپ ششم). تهران: کتابفروشی اسلامیه.
  4. قائمی، ع. (1364). خانواده و تربیت کودک. تهران: انتشارات امیری.
  5. کازنو، ژ. (1371). جامعه‌شناسی وسایل ارتباط جمعی (ترجمه ب. ساروخانی و م. محسنی). تهران: انتشارات مؤسسه اطلاعات (تاریخ انتشار به زبان اصلی،1980).
  6. کمیسیون تدوین استراتژی امنیت ملی آمریکا (1382). استراتژی امنیت ملی آمریکا در قرن 21 (ترجمه ج. دهمشگی و دیگران). تهران: انتشارات مؤسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر تهران (تاریخ انتشار به زبان اصلی، 2002).
  7. ماهروزاده، ط. (1379). فلسفه تربیتی کانت. تهران: انتشارات سروش.
  8. محمدی، م. (1379). اخلاق رسانه‌ها. تهران: انتشارات نقش و نگار.
  9. محمدی ری شهری، م. (1363). میزان الحکمه. قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
  10. نهج‌البلاغه، نامه31 (ترجمه م. دشتی). تهران: نشررامین
  11. وارتلا، ا. و دیگران (1380). کودکان و خشونت در تلویزیون آمریکا (ترجمه م. شفقی)، در یونسکو، کودکان و خشونت در رسانه‌های جمعی، صص. 91-79). تهران: مرکز تحقیقات، مطالعات و سنجش برنامه‌ای صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران (تاریخ انتشار به زبان اصلی، 1997).
  12. هاماربرگ، ت. (1380). کودکان و تاثیرات زیان آور رسانه ها برآنها (ترجمه م. شفقی)، در یونسکو، کودکان و خشونت در رسانه های جمعی، صص. 49-27). تهران: مرکز تحقیقات، مطالعات و سنجش برنامه ای صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران (تاریخ انتشار به زبان اصلی، 1997).
  13. یونسکو (1380). کودکان و خشونت در رسانه‌های جمعی (ترجمه م. شفقی). تهران: مرکز تحقیقات، مطالعات و سنجش برنامه‌ای صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران.
  14. فهرست قوانین و اسناد حقوقی:
  15. قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، مصوب 1358 و اصلاحات 1368.
  16. قانون مطبوعات، مصوب اسفند 1364 و اصلاحات بعدی.
  17. قانون نحوه مجازات اشخاصی که در امور سمعی و بصری فعالیت‌های غیرمجاز می‌نمایند، مصوب 24/11/1372.
  18. اهداف و سیاست‌ها و ضوابط نشر کتاب، مصوب جلسات 147، 148و 149 مورخ 6 و 13 و 20/2/1367 شورای عالی انقلاب فرهنگی.
  19. اعلامیه جهانی حقوق بشر، مصوب10 دسامبر 1948مجمع عمومی سازمان ملل متحد.
  20. میثاق بین‌المللی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، مصوب16دسامبر1966 مجمع عمومی سازمان ملل متحد.
  21. میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی، مصوب 16دسامبر 1966 مجمع عمومی سازمان ملل متحد.
  22. اعلامیه حقوق کودک مصوب 20 نوامبر 1959 مجمع عمومی سازمان ملل متحد.
  23. کنوانسیون حقوق کودک مصوب 1989 مجمع عمومی سازمان ملل متحد.