نوع مقاله : علمی - پژوهشی
نویسندگان
جهاد دانشگاهی
چکیده
با تصویب قانون نحوه اهدای جنین به زوجین نابارور به تاریخ 24 آذرماه 1382، اصطلاح «اهدای جنین» رسماً وارد ادبیات حقوقی کشورمان شده و قانون، یکی از روشهای مرسوم تلقیح مصنوعی یعنی انتقال رویان (Embryo) را مشروعیت بخشیده است. این مقاله بر آن است تا با بررسی شرایط قابلیت انتقال اموال از منظر فقهی و قانونی، مشروعیت انتقال حقوقی رویان، که در لسان قانونگذار جنین نامیده شده را مورد تحقیق قرار دهد. در توجیه ضرورت این مطالعه همین بس که اگر ماهیت آنچه در لسان عرف و حتی نزد حقوقدانان و قانونگذار، «اهدای جنین» نامیده میشود. حقیقتاً هبه باشد، باید شرایط عمومی انتقال مورد معامله در خصوص رویان نیز صدق کند.چه آنکه هبه به صراحت قانون مدنی و نظر بسیاری از فقیهان یک عقد است و جز مقرراتی که بنا به صراحت شریعت مختص هبه قرار داده شده، این عقد در سایر احکام، تابع قواعد عمومی قرار داده است. یکی از این قواعد عمومی مورد اجماع، ضرورت مالیت داشتن و قابلیت انتقال مورد معامله است. شیئی را میتوان به موجب یکی از عقود منتقل نمود که اولاً مالیت داشته باشد و ثانیاً دارای اوصافی باشد که مانع از امکان انتقال حقوقی آن نشود. باور به مال بودن و قابلیت انتقال رویان آثاری فراتر از تصحیح عمل اهدای جنین به همراه دارد و میتواند مشکل تجاریسازی تلقیح مصنوعی را نیز مرتفع سازد. اما باید دید آیا واقعاً میتوان موجودی که قابلیت تبدیل به نوع انسانی را دارد، به استناد وضعیت فعلیاش مال دانست و اساساً پیامدهای چنین تحلیلی تا چه حد میتواند اخلاقی و در نتیجه مورد تأیید قانون باشد؟ آیا نمیتوان با قول به «حاکمیت قانون» در مشروعیتبخشی به انتقال رویان، از چالشهای غیرقابل حل عقد دانستن این عمل گریخت و در عین حال از مزایای مشروعیت انتقال رایگان رویان بهرهمند ماند؟ این مقاله تلاش میکند به پاسخی درخور به این پرسشها دست یابد.
کلیدواژهها
عنوان مقاله [English]
Propertiness and Transferability of Embryo
نویسندگان [English]
- Seyed Mohammad Azin
- Seyed Ali Azin
Tehran University
چکیده [English]
Approval of “Embryo Donation Act 2003” inducted the expression of “Embryo Donation” in our legal literature and formally legitimized this kind of Assisted Reproductive Treatment. This article aims at studying legal and ethical legitimacy of embryo donation through legal and juridical evaluation of properties’ transferability. What justifies the necessity of this study is that if we consider “embryo donation” as a real donation, it shall comply with general conditions of properties’ transferability, since “donation” is a legal act which is basically governed by general legal rules and one of these rules is the necessity of being as property and the transferability of transaction’s subject Furthermore, considering embryo as property could solve the matter of commercialization of artificial insemination. However, first, we have to ask whether it is ethical to count a potential human being as a property. Why do not we legitimize “embryo transfer” instead of “embryo donation” in order to get rid of dissoluble challenges of its recognition as a “legal act”? Is not it the best way to identify “embryo transfer” as a “legal rule” authorized by the parliament? This article suggests the basis of “legal rule” as the headstone of embryo transfer’s legitimacy.
کلیدواژهها [English]
- Embryo donation- Donation- Embryo- Property- Personhood
- صفایی، ح. و امامی؛ ا.، حقوق خانواده، چاپ دوم، انتشارات دانشگاه تهران، تهران، 1376.
- موسویجمالی، ع.، آثار حقوقی روشهای متنوع تلقیح مصنوعی، گفتمان حقوقی، فصلنامه دانشگاه علوم اسلامی رضوی، شماره٤، سال اول،١٣٨٢.
- روشن، م.، بررسی حقوقی اهدای گامت و جنین، فصلنامه پایش، سال ششم، شماره 4، پاییز 86.
- جعفریلنگرودی، م.، ترمینولوژی حقوق، انتشارات گنج دانش، چاپ بیست و دوم، 1388.
- آیتالله اراکی، م.، کتاب البیع، ج2، دوره 2 جلدی، نشر موسسه در راه حق، چاپ اول، قم، 1415 قمری.
- مروججزائری، م.، هدی الطالب فی شرح مکاسب، ج 6، دوره 7جلدی، موسسه دارالکتاب، چاپ اول، قم، 1416 قمری.
- نجفی، ش.م.، جواهرالکلام، ج 22، دوره 43 جلدی، دار احیاء التراث العربی، چاپ هفتم، بیروت.
- مغنیه، م.، فقه الامام الصادق (علیهالسلام) ، ج 3، دوره 6 جلدی، موسسه انصاریان، چاپ دوم، قم، 1421 قمری.
- انصاری، ش.م.، مکاسب، ج 4، دوره 6 جلدی، نشر کنگره بزرگداشت شیخ اعظم انصاری، چاپ اول، قم، 1415 قمری.
- قانون مدنی
- کاتوزیان، ن.، قواعد عمومی قراردادها، ج 2، دوره 5 جلدی، شرکت سهامی انتشار، چاپ اول، 1388.
- آیتالله مرعشینجفی، س. ش.، منهاج المومنین، ج2، دوره 2جلدی، کتابخانه آیتالله مرعشینجفی، چاپ اول، قم، 1406 قمری.
- امام خمینی، تحریر الوسیله، ج1، دوره 2 جلدی، نشر دارالعلم، چاپ اول، قم.
- آخوند خراسانی، کفایهالاصول، موسسه نشر اسلامی، چاپ هشتم، 1424 قمری.
- محققداماد، س.م.، مباحثی از اصول فقه، دفتر سوم، مرکز نشر علوم اسلامی، 1378.
- York v. Jones, 717 F.Supp.421, 426–27 (1989)
- Davis v. Davis, 842 S.W.2d 588, 589, 593–95, 597, (Tenn. 1992)
- کاتوزیان، ن.، دوره مقدماتی اعمال حقوقی، شرکت سهامی انتشار، چاپ اول، 1389.
- آیتالله اراکی، م.، المسائلالواضحه، ج2، دوره 2جلدی، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، چاپ اول، قم، 1414 قمری.
- آرامش، ک.، بررسی اخلاقی رابطه پولی در رحم جایگزین، فصلنامه باروری و ناباروری، بهار 87، صص 42ـ36.
- آیتالله سیستانی، س. ع.، رساله توضیحالمسائل، کانون انتشارات پیام عدالت، چاپ دوم، زمستان 78.
- آیتالله صانعی، ی.، رساله توشیحالمسائل، نشر پارس کتاب، چاپ اول، 1383.