نوع مقاله : علمی - پژوهشی
نویسنده
دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز
چکیده
نظام دادرسی نوین، با گذار از آموزه‌های کلاسیک به کلی متحول گردیده و تحت تأثیر جریان های فکری روشنگرانه، سعی در احیای نوعی سیستم دادرسی کاربردی مدرن دارد که مرتکب جرم را محور مطالعات نظری و میدانی قرار داده و با ابداع روش های علمی، مبادرت به ارزیابی و آزمایش شخصیت بزهکاران به ویژه اطفال بنماید. این تحول فکری را باید مولود تلاش‌های مکاتب بشری در توسعه سیاست جنایی کاربردی و رویکرد عدالت خواهانه و انسان محور دانست.از اینرو، لزوم تشکیل پرونده شخصیت برای وصول به هدف فردی کردن واکنش‌های اجتماعی و تعیین ضمانت اجرای مناسب با اوصاف شخصیتی بزهکاران، ذهن اندیشمندان و مصلحان چرخه عدالت کیفری را به خود معطوف داشته و موجب گشته است که قانون گذاران با درک واقعیات موجود، آزمایش علمی شخصیت بزهکاران را به عنوان یک الزام حقوقی در قوانین دادرسی، پیش بینی و نتایج آن را در سرنوشت کیفری مجرمین تصریح نمایند. مقاله حاضر، با درک اهمیت این موضوع و در شرایطی که نظام دادرسی اطفال ایران، در آستانه آزمونی دیگر قرار گرفته، به بررسی وضعیت حقوقی و قانونی جایگاه پرونده شخصیت در نظام قضایی اطفال ایران پرداخته و جهات مثبت و منفی آن را با لحاظ لایحه پیشنهادی جدید رسیدگی به جرائم اطفال و نوجوانان، به محک نقد و بررسی درآورده است. نتایج حاصل از این تحقیق، حاکی است که: شناسایی شخصیت اطفال بزهکار با هدف فردی کردن واکنش اجتماعی، امری ضروری و اجتناب‌ناپذیر است؛ تشکیل پرونده شخصیت باید به یک الزام حقوقی با ضمانت اجرایی قوی مبدل گردد؛ سیاست جنایی کاربردی باید جایگزین سیاست جنایی ذهنی و غیرعملی گردد؛ نظام دادرسی ایران، با تشکیل پرونده شخصیت به مفهوم علمی آن بیگانه و با وضعیت ایده‌آل فاصله زیادی دارد؛ لایحه پیشنهادی جدید با وصف اشاره غیرمستقیم به ضرورت تشکیل پرونده شخصیت، فاقد انسجام و صراحت لازم و کافی در این زمینه است.
کلیدواژه‌ها
- فوکو، م؛ (1382). مراقبت و تنبیه؛ ترجمه نیکو سرخوش، چاپ سوم، نشرنی، تهران.
- آنسل، م؛ (1375). دفاع اجتماعی؛ ترجمه دکتر محمد آشوری و علی حسین نجفی ابرندآبادی، چاپ اول، نشر دانشگاه تهران.
- میلکی، ا؛ (1383). بررسی کیفر شناختی مجازات شلاق در حقوق ایران، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه مازندران.
- نرمان، ل. مان؛ (1362). اصول روان‌شناسی، ترجمه دکتر محمود ساعتچی، انتشارات امیر کبیر، تهران.
- مندراس، هـ؛ (1369). مبانی جامعه‌شناسی؛ ترجمه باقر پرهام، نشر امیرکبیر، تهران.
- شامبیاتی، هـ؛ (1383). بزهکاری اطفال و نوجوانان؛ انتشارات مجد، چاپ دوازدهم.
- علی‌آبادی، ع؛ (1369). حقوق جنائی؛ جلد اول، نشر فردوس، چاپ دوم.
- کی نیا، م؛ (1374). روان‌شناسی جنایی؛ جلد اول، انتشارات رشد، چاپ اول.
- کریمی، ی؛ (1383). روان‌شناسی شخصیت؛ نشر ویرایش، چاپ اول.
- یغمایی، ن؛ (1385). شخصیت؛ ماهنامه اصلاح و تربیت، شماره 58 و 59، بهمن و اسفند.
- دهخدا، ع.ا؛ (1377). لغت‌نامه دهخدا؛ جلد 9، انتشارات دانشگاه تهران.
- معین، م؛ (1382). فرهنگ فارسی (یک جلدی)، انتشارات سرایش، چاپ ششم، تهران.
- برونو، ف؛ (1370). فرهنگ توصیفی اصطلاحات روان‌شناسی، ترجمه مهشید یاسائی و فرشته ظاهری، انتشارات طرح نو.
- لازین، پ؛ (1373). روان‌شناسی شخصیت؛ ترجمه جعفر جوادی و پروین کدیور، انتشارات رسا، چاپ دوم.
- سوری، ذ.ا؛ (1386). شخصیت بزهکار؛ کار تحقیقی، مقطع کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرم شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی تهران مرکز.
- نوربها، ر؛ زمینه جرم‌شناسی؛ انتشارات گنج دانش.
- پیناتل، ژ؛ (1345). جرم شناسی؛ ترجمه دکتر رضا علومی، تهران.
- نجفی توانا، ع؛ (1381). جرم شناسی؛ انتشارات خط سوم، چاپ دوم.
- گلدوزیان، ا ؛ (1377). بایسته‌های حقوق جزای عمومی؛ نشر میزان، چاپ اول.
- محسنی، م؛ (1375). کلیات حقوق جزای عمومی؛ جلد اول، انتشارات گنج دانش، چاپ دوم.
- نجفی توانا، ع؛ (1382). بزهکاری اطفال و نوجوانان، انتشارات راه تربیت، چاپ اول، تهران.
- دانش، ت. ز؛ (1378). دادرسی اطفال بزهکار در حقوق تطبیقی؛ نشر میزان، تهران.
- آئین‌نامه اجرایی سازمان زندان‌ها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور، مصوب 20/9/84، آرشیو روابط عمومی سازمان زندان‌ها.
- افراسیابی، م. ا؛ (1377). حقوق جزای عمومی؛ جلد دوم، چاپ اول.
- عباچی، م؛ (1380). حقوق کیفری اطفال؛ انتشارات مجد، چاپ اول.
- پرادل، ژ؛ (1381). تاریخ اندیشه‌های کیفری؛ ترجمه دکتر علی حسین نجفی ابرندآبادی؛ انتشارات سمت، چاپ اول.
- صانعی، پ؛ (1376). حقوق جزای عمومی؛ جلد اول، انتشارات گنج دانش.
- سعیدنیا؛ م.ر؛ (1385). مجموعه قوانین و مقررات اطفال و نوجوانان؛ انتشارات حقوقی، چاپ اول، تهران.
- نجفی‌توانا، ع؛ (1384). سن مسئولیت کیفری اطفال در مقررات حقوق داخلی و بین‌المللی، فصلنامه علمی ـ پژوهش مدرس، دانشگاه تربیت مدرس تهران، ویژه حقوق.
- کوشا، ج؛ (1379). سیاست‌های قضایی جدید در قبال جرائم اطفال، گزارش کارگاه‌های آموزش دادرسی ویژه نوجوانان، شورای عالی توسعه قضایی.
)