تعدد زوجات و شرایط آن در لایحه حمایت خانواده

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسنده

دانشگاه شهیدبهشتی

چکیده

اسلام دین جاودانه و احکام منصوص در قرآن تغییرناپذیر بوده، منحصر به زمان خاصی نشده، بلکه در همه زمان­ ها می­ تواند هدایت­گر و راهبر امور فردی و اجتماعی افراد بشر قرار گیرد. از جهت دیگر تغییر و  تحول در جوامع در بستر زمان، که پدیده­ای طبیعی و واقعی است، مسائل و اموری را مطرح می­سازد که مستلزم انطباق آن­ها با احکام اسلامی می­باشد. اسلام به جهت ویژگی جاودانگی باید بتواند در هر مقطعی از زمان پاسخگوی نیازهای افراد جامعه بوده و با اجتهاد در موضوعات مستحدثه و جاری، احکام روز را یافته و فقه پویا را جامه عمل بپوشاند. یکی از موضوعات مطرح شده در شرع، مسئله تعدد زوجات است که از موضوعات تحت پوشش خانواده بـوده و در لایحـه حمایـت خـانـواده که توسط قـوه قضائیه پیشنهاد و به تأیید هیأت وزیران رسیده، نیز مورد بحث قرار گرفته است. در خصوص موضوع مذکور احکامی در قرآن کریم و در برخی  احادیث و مستندات روایی آمده است. در ضمن برخی مقررات و نظام­ های اعلامی در لایحه از باب مصالح اجتماعی امکان طرح دارد که در صورت مغایر نبودن با مبانی فقهی می­تواند مورد وضع شارع حکومتی قرار گیرد. مقاله حاضر در نظر دارد تطابق و تناسب مواد پیشنهادی لایحه با مقتضیات روز و با احکام اسلامی را در موضوع تعدد ازدواج به مورد بحث بگذارد. برای نیل به این هدف درصدد است، ابتدا با استناد به آیات قرآنی، احادیث و روایات، و با استناد به نظر فقهای مشهور و سایر صاحب­ نظران اسلامی، موضع و دیدگاه شرع را در این خصوص بیابد. سپس با طرح مصالحی در جهت نظم­بخشی به موضوع تعدد زوجات در جامعه فعلی ما، و با توجه به ویژگی­ های خاص آن، مواد لایحه را، با توجه به ابعاد مختلف آن مورد مداقه و بررسی قرار دهد. بررسی مشروعیت اصل تعدد زوجات، شرایط فردی و اجتماعی تجویز آن و فلسفه تاریخی و تشریعی موضوع، می­تواند ما را در تشریع قانونی پدیده مذکور بر اساس مصالح اجتماعی هدایت و راهنمایی کند. 

کلیدواژه‌ها


  1. الف) منابع فارسی:
  2. قرآن کریم
  3. الباجوری، جمال محود، 1406 ق، المراه فی الفکر الاسلامی، عراق، الامانه العامه للثقافه و الشباب
  4. الجمل، ابراهیم محود حسن، تعدد الزوجات فی الاسلام، مصر، دار الاعتصام
  5. الحر العاملی، شیخ محمد بن حسن، 1104 ق، وسائل الشیعه الی تحصیل مسلئل الشریعه، ج 20، چاپ 1374 ش، قم
  6. الزحیلی، وهبه، 1409 ق، الفقه الاسلامی و ادلته، بیروت، دار الفکر، چ 3
  7. الطباطبائی الحکیم، سید محسن، 1404 ق، مستمسک العروه الوثقی، قم، منشورات مکتبه آیه ا... المرعشی، چ1
  8. الطباطبائی، سید حسین، 1391 ق، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت، موسسه الاعلمی، چ2
  9. الطباطبائی الیزدی، محمد کاظم، 1414 ق، العروه الوثقی، قم، اسماعیلیان، چ2
  10. الطوسی، ابو جعفر محمد بن الحسن، م 460، تهذیب الاحکام، بیروت، دار صعب و دار التعارف
  11. الفیض الکاشانی، محمد محسن، م 1091، تفسیر الصافی، بیروت، موسسه الاعلمی
  12. القمی، محمد بن علی بن الحسین بن بابویه، م 381، من لا یحضره الفقیه، بیروت، دار صعب و دار التعارف
  13. الکلینی، محمد بن یعقوب، م 329، الکافی، بیروت، دار صعب، دار التعارف للمطبوعات، چ 2، 1401 ق
  14. النجفی، محمد حسن، م 1266، جواهر الکلام، بیروت، دار الحیاء، چ 7
  15. الهندی، علاء الدین، 1413 ق، کنز العمال، بیروت، موسسه الرساله
  16. ب) منابع عربی:
  17. رضایی، محبوبه، (1357)، حریت و حقوق زن در اسلام، انتشارات میلاد
  18. علاسوند، فریبا، (1385)، زنان در موازنه حق و تکلیف، انتشارات بیطرفان، چ1
  19. علامه طباطبائی، سید حسین، (سال انتشار ندارد)، «تعدد زوجات و مقام زن در اسلام»، انتشارات آزادی
  20. غفاری، محمد علی، آزادی ثمره آگاهی است، تهران، انتشارات برهان
  21. مطهری، مرتضی، (1357)، نظام حقوق زن در اسلام، انتشارات صدرا، چ8
  22. مهریزی، مهدی، (1386)، «شخصیت و حقوق زن در اسلام»، چاپ دوم، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی
  23. ویل دورانت، (1467) ش، تاریخ تمدن، تهران، سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی، چ2