بررسی اثربخشی آموزش ذهن آگاهی بر بهزیستی روانشناختی و تاب آوری زنان سرپرست خانوار

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد روان‌شناسی عمومی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران

2 استادیار روان‌شناسی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران

چکیده

زنان سرپرست خانوار به دلیل تجربه فشارهای مداوم و مزمن در معرض مشکلات روان‌شناختی قرار دارند. هدف پژوهش بررسی اثربخشی آموزش ذهن‌آگاهی بر بهزیستی روان‌شناختی و تاب‌آوری زنان سرپرست خانوار بود. طرح پژوهش از نوع شبه‌آزمایشی به شیوه پیش‌آزمون-پس‌آزمون و پیگیری با گروه گواه بود. جامعه آماری شامل تمام زنان سرپرست خانوار تحت پوشش مرکز خیریه حضرت فاطمه زهرا (س) در سال 1396 بودند که از میان آنان، 30 نفر با توجه به معیارهای ورود به پژوهش و به صورت تصادفی انتخاب شدند و در دو گروه آزمایش و گواه قرار گرفتند. گروه آزمایش تحت آموزش ذهن‌آگاهی به مدت 8 جلسه 90 دقیقه‌ای قرار گرفتند. از فرم کوتاه مقیاس بهزیستی روان‌شناختی ریف (ریف، 1989) و مقیاس تاب‌آوری (کانر و دیویدسون، 2003) استفاده شد. داده‌ها از طریق آزمون تحلیل کوواریانس تجزیه‌وتحلیل شدند. نتایج حاکی از اثربخشی آموزش ذهن‌آگاهی بر افزایش بهزیستی روان‌شناختی در مراحل پس‌آزمون و پیگیری (001/0P<) و همچنین تاب‌آوری در مراحل پس‌آزمون (001/0P<) و پیگیری (05/0P<) بود. ذهن‌آگاهی از طریق پذیرش و تجربه هیجانات، ایجاد خودآگاهی و اجتناب از الگوی تفکر خودکار باعث افزایش بهزیستی روان‌شناختی و تاب‌آوری تأثیر می‌گردد و می‌تواند به‌عنوان آموزشی در راستای توان‌بخشی و ارتقای کیفیت زندگی آنان به کار گرفته شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The effectiveness of the mindfulness training on Psychological well-being and resiliency of female-headed household

نویسندگان [English]

  • parvin sedghi 1
  • Abazar Cheraghi 2
1 M.A in general psychology, University of Zanjan, Zanjan, Iran
2 Assistant professor in psychology, University of Zanjan, Zanjan, Iran
چکیده [English]

Female-headed household (FHH) were exposed to psychological problems due to experience of persistent and chronic pressure. The purpose of study was to investigate the effectiveness of the mindfulness training on psychological well-being (PW) and resiliency of FHH. The study design was quasi-experimental and pre-test-post-test and follow-up with control group. The population included all FHH covered by Fatima Zahra's (Charisma) Charity Center in 2017 that among those, 30 cases were selected according to the inclusion criteria and random sampling and were placed in control and experimental groups. The Experimental group received 8 sessions of 90 minutes based on mindfulness training. The short form of Reef psychological well-being scale (Reef, 1989) and Resiliency Scale (Connor & Davidson, 2003) was used. Data were analyzed by Analysis of covariance test. The results indicated the effectiveness of the mindfulness training on increasing PW in the stages of post-test and follow-up (P

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mindfulness
  • Psychological well-being
  • Resiliency
  • female-headed household

مراجع

  1. احمدوند، ز؛ حیدری نسب، ل و شعیری، م. (1391). تبیین بهزیستی روانشناختی براساس مولفه های ذهن آگاهی. فصلنامه روانشناسی سلامت، 1(2)، 69-60.
  2. آقا یوسفی، ع؛ اورکی، م؛ زارع، م و ایمانی، س. (1392). ذهن آگاهی و اعتیاد: اثربخشی ذهن آگاهی بر کاهش استرس، اضطراب و افسردگی در سومصرف کنندگان مواد. فصلنامه اندیشه و رفتار، 7(27)، 27-17.
  3. بشرپور، س؛ محمدی، ن و اسدی شیشه گران، س. (1396). اثربخشی آموزش برنامه کاهش استرس مبتنی بر ذهن آگاهی بر کیفیت زندگی زنان سرپرست خانوار. فصلنامه زن و جامعه، 8(2)، 14-1.
  4. حق رنجبر، ف؛ کاکاوند، ع؛ برجعلی، ا و برماس، ح. (1390). تاب آوری و کیفیت مادران دارای فرزندان کم توان ذهنی، فصلنامه سلامت و روانشناسی، 1(1)، 187-177.
  5. خانجانی، م؛ شهیدی، ش؛ فتح آبادی، ج؛ مظاهری، م و شکری، ا. (1393). ساختار عاملی و ویژگ یهای روان سنجی فرم کوتاه ( 18 سوالی) مقیاس بهزیستی روان شناختی ریف در دانشجویان دختر و پسر. فصلنامه اندیشه و رفتار در روان شناسی بالینی، 8(32)، 36-27.
  6. رحیمی، ل؛ احمدیان، ح؛ مسلمی، ب؛ قادری، ن و خوشرویی، م. (1393). تاثیر آموزش ذهن آگاهی بر کاهش استرس و اهمال کاری پرستاران شهرستان مریوان. فصلنامه علوم پزشکی زانکو (دانشگاه علوم پزشکی کردستان)، 15(46)، 39-29.
  7. رشیدی شیراز، آ. (1393). اصول و مبانی مایندفولنس: مدیتیشن قرن بیست و یکم. تهران: انتشارات ساوالان.
  8. زارع، ح و مهمان نوازان، ا. (1394). تاثیر آموزش دلگرم سازی بر ارتقاء خودکارامدی عمومی و تاب آوری زنان سرپرست خانوار. فصلنامه مطالعات زن و خانواده، 3(1)، 57-37.
  9. عسگری، پ؛ احتشام زاده، پ و پیرزمان، س. (1389). رابطه سازگاری معنوی و آندوژنی با بهزیستی روانشناختی دانشجویان. مجله یافته های نو در روانشناسی (روانشناسی اجتماعی)، 4(11)، 33-23.
  10. گل‌پور چمرکوهی، ر و امینی زرار، م. (1391). اثربخشی کاهش استرس مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر بهبود ذهن‌آگاهی و افزایش ابراز وجود در دانش‌آموزان مبتلا به اضطراب امتحان. فصلنامه روان‌شناسی مدرسه، 1(3)، 100-82.
  11. مشهدی، ع؛ قاسم‌پور، ع؛ اکبری، ا؛ ایل‌بیگی، ر و حسن‌زاده، ش. (1392). نقش حساسیت اضطرابی و تنظیم هیجانی در پیش‌بینی اضطراب اجتماعی دانشجویان. فصلنامه دانش و پژوهش در روان‌شناسی کاربردی، 14، 2(52)، 100-90.
  12. نریمانی، م؛ تکلوی، س؛ ابوالقاسمی، ع و میکاییلی، ن. (1393). اثر بخشی اموزش تن آرامی کاربردی مبتنی بر ذهن آگاهی و درمان شناختی-رفتاری حساسیت اضطرابی زنان دارای اختلال اضطراب فراگیر. فصلنامه روانشناسی بالینی، 6، 3 (23)، 22-13.
  13. نریمانی، م؛ زاهد، ع و گل پور، ر. (1391). رابطه ذهن آگاهی و سبک مقابله و هوش هیجانی با سلامت روان دانشجویان. فصلنامه علوم تربیتی، 5(19)، 105-91.
  14. Agha Yoosefi, AR., Oraki, M., Zare, M., & Imani, S. (2013). Effectiveness of Mindfulness in Decreasing Stress, Anxiety and Depression among the Substance Abusers. Journal of Andish and rafter in clinical psychology, 7(27), 17-26.
  15. Ahmadvand, Z., Heidarynasab, L., & Shaeeri, M.R. (2012). Explaining psychological well-being based on the components of mindfulness. Quarterly journal of health psychology, 1(2), 60-69.
  16. Asgari, P., Ehteshamzade, P., & Pirzaman, S. (2009). The relationship between spiritual and endogenous compatibility with psychological well-being of students. Journal of New findings in psychology (social psychology), 4(11), 23-33.
  17. Basharpoor, S., Mohammadi, N., & Asadi Shishegaran, S. (2017). The Effectiveness of a Mindfulness-Based stress reduction on the Quality of Life of Household- Headed Females. Quarterly journal of woman and society, 8(2), 1-14.
  18. Bifulco, R. (2012). Can nonexperimental estimates replicate estimates based on random assignment in evaluations of school choice? A within‐study comparison. Journal of Policy Analysis and Management, 31(3), 729-751.
  19. Brown, K. W., & Ryan, R. M. (2003). The benefits of being present: mindfulness and its role in psychological well-being. Journal of personality and social psychology, 84(4), 822.‏
  20. Brown, K. W., & Ryan, R. M. (2003). The benefits of being present: mindfulness and its role in psychological well-being. Journal of personality and social psychology, 84(4), 822.‏
  21. Carmody, J., & Baer, R. A. (2008). Relationships between mindfulness practice and levels of mindfulness, medical and psychological symptoms and well-being in a mindfulness-based stress reduction program. Journal of behavioral medicine, 31(1), 23-33.‏
  22. Cavanagh, K., Strauss, C., Forder, L., & Jones, F. (2014). Can mindfulness and acceptance be learnt by self-help?: A systematic review and meta-analysis of mindfulness and acceptance-based self-help interventions. Clinical psychology review, 34(2), 118-129.‏
  23. Connell, J., Brazier, J., O’Cathain, A., Lloyd-Jones, M., & Paisley, S. (2012). Quality of life of people with mental health problems: a synthesis of qualitative research. Health and quality of life outcomes, 10(1), 138.
  24. Connor, K. M., & Davidson, J. R. (2003). Development of a new resilience scale: The Connor‐Davidson resilience scale (CD‐RISC). Depression and anxiety, 18(2), 76-82.‏
  25. Coyne, G. (2003). An investigation of coping skills and quality of life among single sole supporting mothers. International journal of Anthropology, 18(3), 127-138.
  26. Diener, E. (2006). Guidelines for national indicators of subjective well-being and ill-being. Journal of happiness studies, 7(4), 397-404.
  27. Emanuel, A. S., Updegraff, J. A., Kalmbach, D. A., & Ciesla, J. A. (2010). The role of mindfulness facets in affective forecasting. Personality and Individual Differences, 49(7), 815-818.‏
  28. Golpoor Chamarkoohi, R., & Amini Zarar, M. (2012). The efficacy of mindfulness based stress reduction on mindfulness and assertiveness of students with test anxiety. Journal of school psychology, 1(3), 82-100.
  29. Hagh Ranjbar, F., Kakavand, A.R, Borjali, A., & Bermas, H. (2010). Resilience and quality of life of mothers with mentally retarded children. Quarterly journal of health and psychology, 1(1), 177-187.
  30. Herbst, C. M. (2012). Footloose and fancy free? Two decades of single mothers’ subjective well-being. Social Service Review, 86(2), 189-222.
  31. Janowski, K., & Łucjan, P. (2012). P-133-Worry and mindfulness: the role in anxiety and depressive symptoms. European Psychiatry, 27, 1.
  32. Kabat‐Zinn, J. (2003). Mindfulness‐based interventions in context: past, present, and future. Clinical psychology: Science and practice, 10(2), 144-156.‏
  33. Kabat-Zinn, J., & Hanh, T. N. (2009). Full catastrophe living: Using the wisdom of your body and mind to face stress, pain, and illness. Delta.‏
  34. Karademas, E. C. (2007). Positive and negative aspects of well-being: Common and specific predictors. Personality and Individual Differences, 43(2), 277-287.‏
  35. Khanjani, M., Shahidi, S., Fathabadi, J., Mazaheri, M., & Shokri, O. (2014). Factor structure and psychometric properties of the Ryff’s scale of Psychological well-being, short form (18-item) among male and female students. Journal of Andish and rafter in clinical psychology, 8(32), 27-36.
  36. M Narimani, M., Taklavi, S., Abolghasemi A., & Mikaili, N. (2012) The Effectiveness of Applied Relaxation Training Based on Mindfulness and Cognitive-Behavioral Therapy on Anxiety Sensitivity of Women with Generalized Anxiety Disorder. Journal of clinical psychology, 6, 3(23), 13-22
  37. Marcus, S. M., Stuart, E. A., Wang, P., Shadish, W. R., & Steiner, P. M. (2012). Estimating the causal effect of randomization versus treatment preference in a doubly randomized preference trial. Psychological methods, 17(2), 244.
  38. Martin, A. J., & Marsh, H. W. (2006). Academic resilience and its psychological and educational correlates: A construct validity approach. Psychology in the Schools, 43(3), 267-281.‏
  39. Mashhadi, A., Ghasempour, A., Akbari, E., Ilbaygi, R., Hassanzadeh, S. (2013). The Role of Anxiety Sensitivity and Emotion Regulation in Prediction of Social Anxiety Disorder in Students. Journal of knowledge and research in applied psychology, 14 (52): 89-99.
  40. Meyer, B. D., & Sullivan, J. X. (2011). Further results on measuring the well‐being of the poor using income and consumption. Canadian Journal of Economics/Revue canadienne d'economique, 44(1), 52-87.
  41. Mullins, L. L., Wolfe-Christensen, C., Chaney, J. M., Elkin, T. D., Wiener, L., Hullmann, S. E., ... & Junghans, A. (2010). The relationship between single-parent status and parenting capacities in mothers of youth with chronic health conditions: The mediating role of income. Journal of Pediatric Psychology, 36(3), 249-257.
  42. Narimani, M., Zahed, A., & Golpoor, R. (2012). The relationship between mindfulness and emotional intelligence, coping style and mental health of students. Journal of Educational Sciences, 5(19), 91-105.
  43. Nazoktabar, H. N., & Aliabadi, A. (2011). «International Conference on Social Science and Humanity», IPEDR vol.5, IACSIT Press, Singapore.
  44. Neff, K. D., Pisitsungkagarn, K., & Hsieh, Y. P. (2008). Self-compassion and self-construal in the United States, Thailand, and Taiwan. Journal of Cross-Cultural Psychology, 39(3), 267-285.
  45. Peterson, L. G., & Pbert, L. (1992). Effectiveness of a meditation-based stress reduction program in the treatment of anxiety disorders. Am J Psychiatry, 149(7), 936-943.
  46. Rahimi, L., Ahmadean, H., Moslemi, B., Ghaderi, N., khoshroei, M. (2014). The efficacy of mindfulness based stress reduction on the procrastination reduction Nurses city of Marivan. Zanko Journal of Medicines Sciences, 15 (46) :29-39
  47. Rashidi Shiraz A. (2013). Principles and foundations of mindfulness: 21st Century Meditation. Tehran: Savalan Publications.
  48. Rosenzweig, S., Greeson, J. M., Reibel, D. K., Green, J. S., Jasser, S. A., & Beasley, D. (2010). Mindfulness-based stress reduction for chronic pain conditions: variation in treatment outcomes and role of home meditation practice. Journal of psychosomatic research, 68(1), 29-36.‏
  49. Ryff, C. D. (1989). Happiness is everything, or is it? Explorations on the meaning of psychological well-being. Journal of personality and social psychology, 57(6), 1069.‏
  50. Shapiro, S. L., Carlson, L. E., Astin, J. A., & Freedman, B. (2006). Mechanisms of mindfulness. Journal of clinical psychology, 62(3), 373-386.‏
  51. Siegel, R. D. (2009). The mindfulness solution: Everyday practices for everyday problems. Guilford Press.‏
  52. Siegel, R. D. (2010). The mindful solution: Everyday practices for everyday problems.‏
  53. Williams, M., & Penman, D. (2011). Mindfulness: a practical guide to finding peace in a frantic world. Hachette UK.‏
  54. Yang, Y., Liu, Y. H., Zhang, H. F., & Liu, J. Y. (2015). Effectiveness of mindfulness-based stress reduction and mindfulness-based cognitive therapies on people living with HIV: A systematic review and meta-analysis. International Journal of Nursing Sciences, 2(3), 283-294.‏
  55. Zare, H., & Mehman Navazan, A. (2014). The Effectiveness of Self-Encouragement on Promotion of General Self-Efficacy and resiliency of Household- Headed Females. Quarterly journal of woman and family, 3(1), 37-57.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار