اثربخشی آموزش کیفیت زندگی‌درمانی بر کاهش استرس والدینی و ابعاد آن در بین مادران کودکان ناتوان هوشی

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه آزاد اصفهان واحد خوراسگان

2 دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان

چکیده

پژوهش حاضر به منظور بررسی اثربخشی آموزش کیفیت زندگی درمانی بر کاهش استرس والدینی و ابعاد آن در بین مادران کودکان با ناتوانی هوشی انجام شد. این پژوهش از نوع نیمه ­آزمایشی با طرح پیش‌آزمون ـ پس‌­آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری عبارت بود از مادران دارای دانش‌آموز با ناتوانی هوشی شهر سمیرم. نمونه آماری 30 مادر دارای فرزند ناتوان هوشی بودند که به شکل در دسترس انتخاب شدند و به شکل تصادفی در دو گروه آزمایش (15 نفر) و کنترل (15 نفر) جایگزین شدند. در حالی­که گروه گواه در لیست انتظار قرار داشت، گروه آزمایش طی 9 جلسه 90 دقیقه­ ای بسته کیفیت زندگی درمانی را دریافت کردند. ابزار پژوهش عبارت بود از فرم کوتاه پرسش‌نامه استرس والدینی آبدین (1983). هر دو گروه در دو مرحله پیش ­آزمون و پس­ آزمون در معرض ارزیابی قرار گرفتند. به منظور تجزیه و تحلیل داده ­ها از آمار توصیفی (میانگین و انحراف استاندارد) و استنباطی (تحلیل کواریانس چندمتغیری) استفاده شد. نتایج به دست آمده نشان داد گروه کنترل در ارزیابی های پس آزمون نسبت به گروه آزمایشی استرس بیشتری نشان می دهند. به این ترتیب می‌توان نتیجه گرفت که این روش برای کاهش استرس‌های والدینی و ابعاد آن در بین مادران کودکان با ناتوانی هوشی مؤثر است.

عنوان مقاله [English]

The Effectiveness of the Quality of Life Therapy on Parental Stress and its Dimensions among Mothers with Intellectually Disabled Children

نویسندگان [English]

  • Sedighe Aghaei 1
  • Zahra Yousefi 2
1 Islamic Azad University, Khorasgan Branch
2 Islamic Azad University, Khorasgan Branch
چکیده [English]

The purpose of this research was to examine the effectiveness of quality of life therapy on reducing parental stress and its dimensions among mothers who have children with intellectual disability. The research was designed as semi-experimental pretest-posttest with a control group. The statistical population was all mothers who had school children with intellectual disability in Semirom town. The statistical sample contained 30 mothers with intellectually disabled children who were voluntary selected. They were randomly assigned in experimental (15 mothers) and control (15 mothers) groups. While the control group was in waiting list, the experimental group received eight 90-minutes sessions of quality of life therapy. The measurement was the short form of Parental Stress Questionnaire (Abedin, 1983). Both groups were evaluated in pre-test and post-test. Collected data were analyzed by descriptive (means and standard deviations) and inferential statistic (multivariate covariate analysis) methods. The results showed that the scores of control group in posttest parental stress was higher in comparison to experimental group. As regard to the results it can be said that the quality of life therapy training is significantly effective on improving parental stress and its dimensions among mothers with Intellectually Disabled Children.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Parental‌ Stress- Quality of Life Therapy- Children with Intellectual Disability

مراجع

  1. آقاجانی، س.، افروز، غ. ع.، نریمانی، م.، غباری بناب، م، ب.، و محسن‌پور، ز. (1394). اثربخشی روش آموزشی کاهش استرس مبتنی بر ذهن‌آگاهی در ارتقای تعامل مادر ـ کودک در مادران دانش‌آموزان کم‌توان ذهنی. فصلنامه کودکان استثنایی، 15(1)، 84-75.
  2. امامی، ز.، و کجباف، م. ب. (1393). اثربخشی کیفیت زندگی درمانی بر علائم اضطراب و افسردگی دانش‌آموزان دختر مقطع متوسطه. پژوهش‌های علوم شناختی و رفتاری، 4(2)، 102-89.
  3. امامی، م.، عابدی، م. ر.، و جوادزاده شهشهانی، ا. (1391). بررسی اثر بخشی درمان مبتنی بر کیفیت زندگی بر کاهش تعارض کار ـ خانواده و خانواده ـ کار در زنان شاغل در سازمان فرهنگی هنری شهرداری شهر تهران. سومین همایش ملی مشاوره، دانشگاه آزاد اسلامی واحد خمینی‌شهر. فروردین 1391.
  4. پاداش، ز.، فاتحی‌زاده، م.، عابدی، م. ر.، و ایزدی‌خواه، ز. (1391). بررسی اثربخشی درمان مبتنی بر کیفیت زندگی بر رضایت زناشویی. مجله تحقیقات علوم رفتاری، 10(5)، 372-363.
  5. خرم‌آبادی، ر.، پوراعتماد، ح، ر.، طهماسیان، ک.، و چیمه، ن. (1388). مقایسه استرس والدگری در مادران کودکان مبتلا به اختلال اتیسم با مادران کودکان بهنجار. فصلنامه خانواده‌ پژوهی، 5(3)، 399-387.
  6. رستمی، م.، ابوالقاسمی، ع.، و نریمانی، م. (1392). اثر بخشی درمان مبتنی بر بهبود کیفیت زندگی بر بهزیستی روان‌شناختی زوجین ناسازگار. مجله مشاوره و روان درمانی خانواده، 3(1)، 124-105.
  7. ساجدی، ف.، وامقی، ر.، علیزاد، و.، ملک خسروی، غ.، کریملو، م.، راوریان، آ.، و شهشهانی‌پور، س. (1389). آیا شدت اضطراب در مادران کودکان مبتلا به فلج مغزی بالاتر از مادران کودکان عادی است؟ فصلنامه توانبخشی، 39، 14-8.
  8. علی‌اکبری دهکردی، م.، کاکوجویباری، ع. ا.، محتشمی، ط.، و یکتاخواه، س. (1390). میزان استرس در مادران کودکان بهنجار، کم‌شنوا و سایر کودکان استثنایی. شنوایی ‌شناسی، 20(1)، 136-129.
  9. فدایی، ز.، دهقانی، م.، طهماسیان، ک.، و فرهادی، ف. (1389). بررسی ساختار عاملی، اعتبار و روایی فرم کوتاه شاخص استرس فرزندپروری (PSI-SF) در مادران کودکان دارای کودک 7 تا 12 ساله. مجله تحقیقات علوم رفتاری، 8(2)، 91-81.
  10. فریش، م. (2006). روان‌درمانی مبتنی بر بهبود کیفیت زندگی، ترجمه ا. خمسه (1390). تهران: ارجمند.
  11. قاسمی، ن.، کجباف، م. ب.، و ربیعی، م. (1390). اثربخشی گروه درمانی مبتنی بر کیفیت زندگی بر بهزیستی ذهنی و سلامت روان. فصلنامه روان‌شناسی بالینی، 3(2)، 34-23.
  12. کاوه، م.، علیزاده، ح.، دلاور، ع.، و برجعلی، ا. (1390). تدوین برنامه افزایش تاب‌آوری در برابر استرس و تأثیر آموزش آن بر مؤلفه‌های کیفیت زندگی والدین دارای کودک کم‌توان ذهنی خفیف. فصلنامه کودکان استثنایی، 11(2)، 140-119.
  13. کشاورز، ا.، مهرابی، ح.، و سلطانی‌زاده، م. (1388). پیش‌بینی‌کننده‌های روان‌شناختی رضایت از زندگی. روان‌شناسی تحولی: روان‌شناسان ایرانی، 6(22)، 168-159.
  14. گلپرور، م.، و بهادری، و. (1393). تأثیر آموزش کیفیت زندگی بر مؤلفه‌های سرمایۀ روان‌شناختی دانشجویان دختر. فصلنامه مطالعات زن و خانواده، 2(1)، 91-73.
  15. ملک پور، م.، فراهانی، ح.، آقایی، ا.، و بهرامی، ع. (1385). تأثیر آموزش مهارتهای زندگی بر کاهش فشار روانی مادران کودکان عقب مانده ذهنی و عادی. پژوهش در حیطه کودکان استثنایی، 6(2)، 676-661.
  16. موسوی خطاط، م.، سلیمانی، م.، و عبدی، ک. (1390). مقایسه ویژگی‌های شناختی، روانی و اجتماعی والدین بیش از یک فرزند استثنایی با والدین کودکان عادی. فصلنامه توانبخشی، 12(3)، 64-53.
  17. Abedi, M. R., & Vostanis, P. (2010). Evaluation of quality of life therapy for parents of children with obsessive compulsive disorders in Iran. European Child & Adolescent Psychiatry, 19(7), 605-613.
  18. Abidin, R. R., & Brunner, J. F. (1995). Development of a parenting alliance inventory. Journal of Clinical Child Psychology, 24(1), 31-40.
  19. Aghajani, S., Afrooz, G. A., Narimani, M., Ghobari Bonab, M. B., & Mohsenpour, Z. (2015). [The Effectiveness of Mindfulness-Based Stress Reduction on Mother-Child Interaction among Mothers with Intellectually Disabled Children]. Journal of Exceptional Children, 15(1), 75-84 [in Persian].
  20. Aliakbari Dehkordi, M., Kakojoibari, A. A., Mohtashami, T., & Yektakhah, S. (2011). [Stress in mothers of hearing impaired children compared to mothers of normal and other disabled children]. Auditory and Vesitibular Research, 20(1), 129-136 [in Persian].
  21. Cooper, C. E., McLanahan, S. S., Meadows, S. O., & Brooks-Gunn, J. (2009). Family structure transitions and maternal parenting stress. Journal of Marriage and Family, 71(3), 558-574.
  22. Dave, D., Mittal, S., Tiwari, D., Parmar, M. C., Gedan, S., & Patel, V. (2014). Study of anxiety and depression in caregivers of intellectually disabled children. Journal of Research in Medical and Dental Science, 2(1), 8-13.
  23. Davis, E., Shelly, A., Waters, E., Boyd, R., Cook, K., Davern, M., & Reddihough, D. (2010). The impact of caring for a child with cerebral palsy: quality of life for mothers and fathers. Child: Care, Health and Development, 36(1), 63-73.
  24. Dempsey, I., Keen, D., Pennell, D., O’Reilly, J., & Neilands, J. (2009). Parent stress, parenting competence and family-centered support to young children with an intellectual or developmental disability. Research in Developmental Disabilities, 30(3), 558-566.
  25. Durmaz, A., Cankaya, T., Durmaz, B., Vahabi, A., Gunduz, C., Cogulu, O., & Ozkinay, F. (2011). Interview with parents of children with Down syndrome: their perceptions and feelings. Indian Journal of Pediatrics, 78(6), 698-702.
  26. Emami, M., Abedi, M., & Javadzadeh Shahshahani, A. (2012). [Investigating the effect of treatment based on quality of life on reduction of work-family and family-work conflicts among employed women in the Art and Cultural Organization of Tehran’s Municipality]. The 3rd National Conference on Counseling. Islamic Azad University, Khomeini Shahr Branch, March 2012 [in Persian].
  27. Emami, Z., & Kajbaf, M. B. (2015). [The Effectiveness of Quality of Life Therapy on Anxiety and Depression in Female High School students]. Researches of Cognitive and Behavioral Sciences, 4(2), 89-102 [in Persian].
  28. Fadaei, Z., Dehghani, M., Tahmasian, K., & Farhadei, M. (2010). [Investigating reliability, validity and factor structure of parenting stress- short form in mother`s of 7-12 year-old children]. Journal of Research in Behavioral Sciences, 8(2), 81-91 [in Persian].
  29. Frisch, M. (2006). The quality of life therapy. (A. Khamseh, Trans.). Tehran: Arjmand [in Persian].
  30. Ghasemi, N., Kajbaf, M., & Rabiei, M. (2011). [The Effectiveness of Quality Of Life Therapy (QOLT) on Subjective Well-Being (SWB) and Mental Health]. Journal of Clinical Psychology, 3(2), 23-34 [in Persian].
  31. Golparvar, M., & Bahadori, V. (2014). [The effect of quality of life training on psychological capital components of female students]. Journal of Woman and Family Studies, 2(1), 73-91 [in Persian].
  32. Kaveh, M., Alizadeh, H., Delavar, A., & Borjali, A. (2011). [Developmpaent of a Resilience Fostering Program against Stress and its Impact on Quality of Life Components in Parents of Children with Mild Intellectual Disability]. Iranian Journal of Exceptional Children, 11(2), 119-140 [in Persian].
  33. McConkey, R., Truesdale-Kennedy, M., Chang, M. Y., Jarrah, S., & Shukri, R. (2008). The impact on mothers of bringing up a child with intellectual disabilities: A cross-cultural study. International Journal of Nursing Studies, 45(1), 65-74.
  34. Keshavarz, A., Mehrabi, H. A., & Soltanizadeh, M. (2010). [Psychological Predictors of Life Satisaction]. Developmental Psychology: Iranian Psychologists, 6(22), 159-168 [in Persian].
  35. Khorram Abadi, R., Pouretemad, H. R., Tahmasian, K., & Chimeh, N. (2009). [A Comparative Study of Parental Stress in Mothers of Autistic and Non Autistic Children]. Journal of Family Research, 5(3), 387-399 [in Persian].
  36. Malekpour, M., Faraahani, H., Aghaei, A., & Bahrami, A. (2006). [The effect of life-skills training on mothers stress having mentally retarded and normal children]. Research on Exceptional Children, 6(2), 661-676 [in Persian].
  37. Mousavy-Khatat, M., Soleimani, M., & A'bdi, K. (2011). [Comparison of cognitive, psychological and social characteristics, between parents who have more than one exceptional child with parents of normal child]. Archives of Rehabilitation, 12(3), 53-64 [in Persian].
  38. Nachshen, J. S., & Minnes, P. (2005). Empowerment in parents of school-aged children with and without development disabilities. Journal of Intellectual Dissabillity Reaserch, 49(12), 889-904.
  39. Padash, Z., Fatehizadeh, M., Abedi, M., & Izadikhah, Z. (2013). [The effect of quality of life therapy on marital satisfaction]. Journal of Research in Behavioral Sciences, 10(5), 363-372 [in Persian].
  40. Rivard, M., Terroux, A., Parent-Boursier, C., & Mercier, C. (2014). Determinants of stress in parents of children with autism spectrum disorders. Journal of Autism and Developmental Disorders, 44(7), 1609-1620.
  41. Rodrigue, J. R., Baz, M. A., Widows, M. R., & Ehlers, S. L. (2005). A randomized evaluation of quality-of-life therapy with patients awaiting lung transplantation. American Journal of Transplantation, 5(10), 2425-2432.
  42. Rostami, M., Abolghasemi, A., & Narimani, M. (2013). [The effectiveness of quality of life therapy on psychological well being in maladjustment couples]. Family Counseling and Psychotherapy, 3(1), 105-124 [in Persian].
  43. Sajedi, F., Vameghi, R., Ali-zad, V., Malek-Khosravi, G., Karimlou, M., Ravarian, A., & Shahshahani-Pour, C. (2011). [Is anxiety more common in mothers of children with cerebral palsy?] Archives of Rehabilitation, 39, 8-14 [in Persian].
  44. Sarafino, E. P. (2003). Health Psychology: Biopsychosocial Interactions. 4th Ed. NJ: John Wiley & Sons.
  45. Shur-Fen Gau, S., Chou, M. C., Chiang, H. L., Lee, J. C., Wong, C. C., Chou, W. J., & Wu, Y. Y. (2012). Parental adjustment, marital relationship, and family function in families of children with autism. Research in Autism Spectrum Disorders, 6(1), 263-270
  46. Van Der Veek, S. M., Kraaij, V., & Garnefski, N. (2009). Down or up? Explaining positive and negative emotions in parents of children with Down's syndrome: Goals, cognitive coping, and resources. Journal of Intellectual and Developmental Disability, 34(3), 216-229.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار