حدود روابط جنسی زن و شوهر در چارچوب قاعده معاشرت به معروف

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشکده حقوق- دانشگاه شهید بهشتی

2 دانشکده حقوق- دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

این مقاله بر پایه التزام به قاعده لزوم معاشرت به معروف، به نقد و بازنگری دیدگاه‎های رایج فقهی و حقوقی در حوزه روابط جنسی زوجین، می‎پردازد. بر پایه این قاعده از جمله ضوابط وضع احکام در حوزه روابط زناشویی ـ همچون دیگر قلمروهای رابطه زن و شوهر- صدق رفتار متعارف است. مفاد قاعده، رعایت معیار متعارف در روابط جنسی را الزامی می­نماید. بر این پایه، نظریه تحدید زمانی حق جنسی زوجه به هر چهار ماه یک بار، با معیار رفتار متعارف ناسازگار است. به همین ترتیب به حکم مضمون قاعده در هر بار رابطه جنسی نیز معیار رفتار متعارف باید مراعات شود. در نتیجه، برقراری رابطه مبتنی بر اجبار، شیوه‎های نامتعارف نزدیکی و برقراری رابطه جنسی خشن، به لحاظ مغایرت با معروف نمی­تواند مشروع باشد. مقاله با تأکید بر پویایی مفهوم معروف و متعارف و امکان اثرپذیری آن از عرف­های مقبول نتیجه می‎گیرد که گاه رفتارهایی که پیشتر معروف بوده­اند اما اکنون نامتعارف قلمداد شوند نمی­توانند مقبول شارع باشند. مقاله همچنین به منظور روزآمدسازی قوانین مدنی ایران در این زمینه پیشنهادهایی ارائه نموده است.

عنوان مقاله [English]

The Framework of Sexual Relations between Wife and Husband in the Light of Jurisprudential Rule of “The Necessity of Behaving Reasonably in Marital Relationship”

نویسندگان [English]

  • Rahim Nobahar 1
  • Seyyede Omolbanin Hoseini 2
1 FACULTY OF lAW, SHAHID BEHESHTI UNIVERSITY
2 FACULTY OF lAW, Tarbiat Modares University
چکیده [English]

This article studies the currently views of Islamic jurisprudence along with Iranian legal system’s position on sexual relations. According to the rule, all legal aspects of marital relationship including sexual issues should be in the framework of reasonable and rational behavior. Accordingly, limiting the right of wife to sexual relation with her husband in one time per four months, as it is determined in traditional jurisprudence, cannot be acceptable; because of its inconsistency with the criterion of reasonable behavior. Similarly, in every single sexual relationship the criterion of reasonableness should be observed. Therefore, sexual relation by force, violent and unreasonable methods of sexual intercourse are impermissible. Considering the fact that the concept of reasonable behavior is dynamic and changeable under the influence of difference in costumes and culture, the article concludes that a reasonable behavior in previous communities might be evaluated as unreasonable in our time. The article also makes some suggestions for improvement in Iranian family law in terms of sexual relations.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islamic family law- Reasonable behavior- sexual relationship

مراجع

  1. اصفهانی، م. (1416ق). کشف اللثام و الإبهام عن قواعد الأحکام. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  2. اصفهانی، م. (مجلسی اول). (1400ق). یک دوره فقه کامل فارسی، چاپ اول. تهران: انتشارات فراهانی.
  3. امامی، ح. (1347). حقوق مدنی. تهران: اسلامیه.
  4. انصاری، م. (1414ق). رسائل فقهیه. قم: کنگره جهانی بزرگداشت شیخ انصاری.
  5. انصاری، م. (1415ق). کتاب النکاح. قم: کنگره جهانی بزرگداشت شیخ انصاری.
  6. بحرانی، ی. (1405ق). الحدائق‌الناضـره فی أحکام‌العتـره الطاهره. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  7. بحرانی، ح. (بی‌تا). الأنوار اللوامع فی شرح مفاتیح الشرائع. ج10. چاپ اول. قم: مجمع البحوث العلمیه.
  8. بهجت، م. (1426ق). جامع المسائل. ج5. قم: دفتر آیت الله بهجت.
  9. جبعی عاملی(شهید ثانی)، ز. (1413ق). مسالک الأفهام الی تنقیح شرایع الإسلام. چاپ اول. قم: مؤسسه معارف اسلامی.
  10. حائری طباطبایی، ع. (1418ق). ریاض المسائل. قم: مؤسسه آل البیت(ع).
  11. حب الله، ح. (1422ق). حقوق الزوجة الجنسیة. مجلة عربی فقه اهل البیت (ع). 4 (21)،122-91.
  12. حرّ عاملی، م. (1409ق). وسائل الشیعة. قم: مؤسسه آل البیت (ع).
  13. حکمت نیا، م. و همکاران (1388). فلسفه حقوق خانواده. تهران: نشر روابط عمومی شورای فرهنگی و اجتماعی زنان.
  14. حلی، ح. (علامه). (1420). تحریر الأحکام الشرعیه علی مذهب الإمامیه. ج5. قم: مؤسسه امام صادق(ع).
  15. رشید رضا، م. (1393ق). تفسیر المنار. ج2. بیروت: دار المعرفه.
  16. سبحانی، ج. (1423ق). الانصاف فی مسائل دام فیها الخلاف. ج2. قم: مؤسسه امام صادق (ع).
  17. سبزواری، م. بی‌تا. کفایه الأحکام. ج2. اصفهان: انتشارات مهدوی.
  18. شبیری زنجانی، م. (1419ق). کتاب نکاح. قم: مؤسسه پژوهشی رأی پرداز.
  19. شعرانی، ا. (1419ق). تبصره المتعلمین فی أحکام الدین. ج2. تهران: منشورات إسلامیه.
  20. صدوق، م. (1413ق). من لا یحضره الفقیه. ج3 و 4. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  21. طباطبایی حکیم، م. (1416ق). مستمسک العروه الوثقی. جلد14. قم: مؤسسة دارالتفسیر.
  22. طباطبایی یزدی، م. (1409ق). العروه الوثقی. جلد2. بیروت: مؤسسه الأعلمی.
  23. طباطبایی، م. (1393ق). المیزان فی تفسیر القرآن. ج2. بیروت: مؤسسه الاعلمی.
  24. طوسی، ا. (1387ق). المبسوط فی الفقه الإمامیه. ج4 و 6. تهران: المکتبه المرتضویه لإحیاء الآثار الجعفریه.
  25. فیض کاشانی، م. (بی‌تا). مفاتیح الشرایع. ج2.قم: کتابخانه آیتالله مرعشی.
  26. قمی، ع. (1423ق). الغایه القصوی فی ترجمه العروه الوثقی. ج2. قم: منشورات صبح پیروزی.
  27. کاتوزیان، ن. (1388). حقوق خانواده. تهران: شرکت سهامی انتشار.
  28. کرکی (محقق ثانی)، ع. (1414ق). جامع المقاصد فی شرح القواعد. چاپ دوم. قم: مؤسسه آل البیت (ع).
  29. متقی هندی، ع. (1409ق). کنز العمال فی سنن الاقوال و الافعال. بیروت. مؤسسه الرساله.
  30. محقق داماد، م. (1387). قواعد فقه (بخش مدنی1). تهران: مرکز نشر علوم اسلامی.
  31. مرعشی نجفی، ش. (1406ق). منهاج المؤمنین. جلد2. قم: کتابخانه آیهالله مرعشی.
  32. مکارم شیرازی، ن. (1424ق). کتاب النکاح. ج6. قم: انتشارات مدرسه الامام علی بن ابی طالب(ع).
  33. مکارم شیرازی، ن. ( 1425ق). أنوار الفقاهه (کتاب النکاح). قم: انتشارات مدرسه الامام علی بن ابی طالب(ع).
  34. موحدی محب، م. (1392). تحلیل فقهی-حقوقی پرداخت مقرری پس از طلاق. فصلنامه مطالعات حقوق خصوصی.(43) 2. 76-59.
  35. موسوی خمینی، ر. (1409ق). تحریرالوسیله. ج2. قم: مطبوعات دار العلم.
  36. موسوی خویی، ا. (1418ق). موسوعة الإمام الخوئی. قم: مؤسسة إحیاء آثار الإمام الخوئی.
  37. موسوی عاملی، م. (1411ق). نهایه المرام فی شرح مختصر شرایع‌الإسلام. ج1. قم: مؤسسه نشر اسلامی.
  38. مهریزی، م. (1384). مسئله تنبیه بدنی زنان: بازخوانی آیات 34 و 35 سوره نساء. نشریه پیام زن. شماره4(160)، 51-36.
  39. نجفی، م. (1408ق). جواهر الکلام فی شرح شرایع الإسلام. بیروت: دار إحیاءالتراث العربی.
  40. نراقی، م. (1414ق). مستند الشیعه فی احکام الشریعه. قم: مؤسسه آل البیت.
  41. نوبهار، ر. (1389). اصل قضایی بودن مجازات‌ها. تهران: انتشارات شهر دانش.
  42. نوبهار، ر. (1394). جستاری در تقسیم‌بندی باب‌های فقهی و پیامدهای روش‌شناختی آن، فصلنامه راهبرد، 76(24)، 105-79.
  43. نوبهار، ر.، و حسینی، ا. (1394). قاعده لزوم معاشرت به معروف در روابط زن و شوهر. فصلنامه خانواده‌پژوهی، 41(11)، 72-53.
  44. نوری، ح. (1408ق). مستدرک الوسائل و مستنبط‌المسائل. ج 14. بیروت: مؤسسه آل‌البیت (ع).
  45. Ansari, M. (1994). [Rasael Al- Feqhia]. First Ed. Qom: World Congress commemorating Sheikh Ansari [in Arabic].
  46. Ansari, M. (1995). [Ketab Al-Nekah]. First Ed. Qom: World Congress commemorating Sheikh Ansari [in Arabic].
  47. Bahjat, M. (2006). [Jame Al- Masael]. Vol.5. 2nd Ed, Qom: Ayatollah Bahjat Office [in Persian].
  48. Bahrani, h. (no date). [Al- Anvar Al- Lavame fi Sharh Mafatih Al- Sharaye]. Vol. 10. First Ed. Qom: Majma Al- Bohus Al- Alamiya Publication [in Arabic].
  49. Bahrani, Y. (1984). [Al-Hada'egh Al-nazirah fi Ahkam Al-Itrat Al-Tahirah]. Vol 23& 24. First Ed. Qom: Islamic publications office [in Arabic].
  50. Emami, H. (1968). [Civil Rights] .Vol 5. Tehran: Islamie Publications [in Persian].
  51. Esfahani, M. (1996). [Kashf Al-Lesam va Al-Ebham an Qawaid Al-Ahkam]. Vol.7. Islamic Publications Office [in Arabic].
  52. Esfahani, M. (Majlesi Aval). (1980). [A Course of Complete Persian Jurisprudence]. Tehran: farahani publication [in Persian].
  53. Feyz Kashani, M. (no date). [Mafatih Al-Sharayeh]. Vol 2. Qom: Ayatollah Marashi Library [in Arabic].
  54. Haeri Tabatabai, A. (1998). [Riyaz al-Masa'il]. Vol. 11. First Ed. Qom: Al-Al-Bait Institute [in Arabic].
  55. Hekmatnia, m. (2009). [The philosophy of family law]. Vol. 2. The Public Affairs Committee of the Women's Cultural and Social Council Publication [in Persian].
  56. Helli, H. (Allamah). (1999). [Tahrir Al-Ahkam Al-Shar'iah ala Mazhab Al-Imamiah]. Vol 5. Qom: Imam Sadeq Institution [in Arabic].
  57. Hob-allah, h. (2002). [Female sex rights]. Islamic Jurisprudence Ahl-Al-Bait (Arabic Magazine). No. 21. [in Arabic].
  58. Horr Ameli, M. (1988). [Wasa'il Al-Shi’a]. Vols 20, 21, 22. Qom: Al-Albait Institution [in Arabic].
  59. Jebee Ameli (Shahid Sani), Z. (1993). [Masalek Al-Afham Ela Tanqih Al-Sharayeh Al-Eslam]. Vol. 7 & 8. First Ed. Qom: Maaref Islami Institute [in Arabic].
  60. Karaki (sani mohaghegh), A. (1994). [Jame al-Maqased fi sharh Al-Qavaed]. Vol 12. 2nd Ed. Qom: Al-Al-Bait Institute [in Arabic].
  61. Katuzian, N. (2009). [Civil Family Law]. Vol 1. 8th Ed (new Ed). Tehran: Enteshar Publication [in Persian].
  62. Makarem Shirazi, N. (2004). [Ketab Al-nekah]. Vol 6. First Ed. Qom: Al-emam Ali Ibn Abi Taleb School publications.
  63. Makarem Shirazi, N. (2005). [Anvar al-feqaha: ketab Al-nekah]. First Ed. Qom: Al-emam Ali Ibn Abi Taleb School publications.
  64. Marashi Najafi, Sh. (1986). [Menhaj al-Mu'menin]. Vol 2. First Ed. Qom: Ayatollah Marashi Library.
  65. Mattiqi Hindi, A. (1989) [KAns al-Ommal fi sonan va 'Al-aqval]. Vol 16. Beirut: Al-Resalah Institute [in Arabic].
  66. Mehrizi, M. (2005). [Women’s Body Punishment: Reading Verses 34 & 35 of Surah al-Nisaa], Women's Message Journal. No. 160
  67. Mohaghegh Damad, M. (2008). [The rules of jurisprudence (civil part 1)]. 17th Ed. Tehran: Islamic Science Publication Center.
  68. Mousavi Ameli, M. (1991). [Nahayat al- Maram fi Sharh Sharaye Al-Eslam]. Vol 1. First Ed. Islamic Publishing Institute [in Arabic].
  69. Mousavi Khomeini, R. (1989). [Tahrir Al-Wasilah]. Qom: Daar Al-Elm Publication [in Arabic].
  70. Mousavi Khoyi, A. (1998). [Mosooeh al-Imam al-Khuyi]. Vol 32. First Ed. Institute of ehya asar emam Khoyi [in Arabic].
  71. Movahedi Moheb, M. (2013). [Judicial-legal analysis of post-divortion pay]. Quarterly Journal of Law 43(2), [in Persian].
  72. Najafi, M. (1988). [Jawahir Al-kalam fi Sharh Shara’i Al-Islam]. Vols. 29, 31. 2nd Ed. Beirut: Dar Ihya Al-Turath Al-Arabi [in Arabic].
  73. Naraqi, M. (1994). [Mostanad Al-shi’a fi Ahkam Al-shari’a]. Vol 16. First Ed. Qom: Al Al-Beyt Institution [in Arabic].
  74. Nobahar, R. (2010). [Principle of Judiciality of Punishments]. First Ed, Tehran: the SD institute of law [in Persian]
  75. Nobahar, R. (2015). An Investigation into Dividing Divisions of Jurisprudence and Its Methodological Consequences, Quarterly of Strategic, 76(24), 79-105[in Persian].
  76. Nobahar, R. & Hoseini, S. O. (2015). [The Jurisprudential Rule of Necessity of Behaving Reasonably in Marital Relationship]. Journal of Family Research, 41(11),53-72[in Persian].
  77. Noori, h (1988). [Mostadrak Al-Vasael Va Mostanbat Al-Masa'il]. Vol 14. First Ed. Beirut: Al-Albat Institute [in Arabic].
  78. Qomi, A. (2003). [Al- Qa`yat al-Qosva fi Tarjemat Al-UrwaT Al-Wuthqa]. Vol.2. First Ed. Qom: Victory Morning publication [in Arabic].
  79. Rashid Reza, M. (1974). [Tafsir Al-Manar]. vol. 2. 2nd ed. Beirut: Dar al-Ma'arfa.
  80. Sabzevari, M. (no date) [Kefayat Al-ahkam].Vol.2. First Ed. Esfahan: Mahdavi Publication [in Arabic].
  81. Sadouq, M. (1993). [Man La Yahzaroh al-Faqih]. Vol 3 and 4. 2nd Ed. Qom: Islamic Publications Office.
  82. Sha'rani, A. (1999). [Tabserat al-Mo'ta'alemin fi ahkam al-Din]. Vol.2. 5 Ed. Tehran: Islamiya publication.
  83. Shobeiri Zanjani, M. (1999). [Ketab al-nekah]. First Ed. vol. 5 Qom: ray pardaz Institute [in Persian].
  84. Sobhani, J. (2003). [Al-Ensaf fi masael dama fiha al-Khalaf]. Vol.2. First Ed. Qom: Imam Sadiq Institute [in Arabic].
  85. Tabataba’i Yazdi, M. (1988). [Al-Urwa Al-Wuthqa]. Beirut: al-a'lami institute [in Arabic].
  86. Tabataba'i Hakim, M. (1996). [Mostamsak Al-Urwa Al-Wuthqa]. Vol 14. First Ed. Qom: Dar Al-Tufsir institute [in Arabic].
  87. Tabataba'i, M. (1974). [Al-Mizan Fi Tafsir Al-Quran]. vol. 2 2nd ed. Beirut: Al- a'lami Institute.
  88. Tusi A. (1968). [Al-mabsut fi al-Fiqh Al-Imamiya]. Vol 4 & 6. 3rd ed. Tehran: Al-maktabat Al-mortazaviah Le- ehya Al- asar Al-Jaafarya publication [in Arabic].

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار