تأثیر آموزش آگاهی سیال به مادران بر بهبود روابط والد- فرزند با همایندی خودکارآمدی در فرزندان

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد مشاوره خانواده دانشگاه علامه طباطبایی

2 دانشیار دانشگاه علامه طباطبایی

3 استادیار دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

پژوهش حاضر با هدف تأثیر آموزش آگاهی‌ سیال به مادران بر بهبود روابط والد ـ فرزند با همایندی خودکارآمدی در فرزندان انجام شد. جامعه آماری پژوهش را دانش‌آموزان سال اول مقطع متوسطه شهرستان بهارستان در سال تحصیلی 94-93 به همراه مادران‌شان تشکیل می‌دادند. به روش نمونه‌گیری خوشه‌ای همراه با مصاحبه، تعداد 24 نفر از دانش‌آموزان به همراه مادران‌شان به عنوان نمونه پژوهش انتخاب ‌شدند و به ‌طور تصادفی به دو گروه (12 نفره) آزمایشی و گواه تقسیم شدند. ابزار این پژوهش پرسش‌نامه­های تعارضات والد ـ فرزند اشتراوس (2002) (فرم مادر و فرم فرزند) و خودکارآمدی عمومی شرر و همکاران (1982) بود. آموزش آگاهی سیال روی مادران گروه آزمایش به مدت 8 جلسه هفتگی 120 دقیقه‌ای اجرا شد. در این تحقیق از طرح پیش‌آزمون ـ پس‌آزمون با گروه کنترل و پیگیری 90 روزه استفاده شد. تجزیه‌ و تحلیل داده‌ها نیز از طریق آزمون تحلیل کواریانس و تحلیل واریانس صورت گرفت. نتایج نشان داد که آموزش آگاهی سیال به مادران موجب بهبود روابط والد ـ فرزند و ابعاد آن (افزایش مهارت استدلال و کاهش پرخاشگری کلامی و فیزیکی) بین مادران و پسران می‌گردد. هم‌چنین نتایج نشان داد که بهبود روابطی که نتیجه آموزش آگاهی سیال بود خودکارآمدی فرزندان را افزایش داد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Effect of Training Mindfulness to Mothers on Improving Parent-Child Relationship with Subsequent Self-Efficacy in Children

نویسندگان [English]

  • Musa Riahii 1
  • Masoomeh Esmaeily 2
  • Somaye Kazemian 3
1 Allameh Tabatabae'i University
2 Allameh Tabatabae'i University
3 Allameh Tabatabae'i University
چکیده [English]

The present study aimed to investigate the effects of training mindfulness to mothers on improving parent-child relationship with subsequent self-efficacy in children. The statistical population of this research comprised of all first grade high school students with their mothers in the academic year of 1393-1394 in Baharestan town. Through cluster sampling method and interview, 24 students with their mothers selected as the research subjects and randomly divided to two groups of experimental (12) and control (12) groups. The questionnaire of parent-child conflicts of Straus (2002) (mother and child forms) and general self-efficacy questionnaire of Sherer et al (1982) were used. Mindfulness training on mothers of the experimental group conducted for eight 120-minutes weekly sessions. This study was designed as pretest-posttest with control group and followed up in 90 days. Data were analyzed through Covariance and variance analysis. The results showed that mindfulness training to the mothers improved parent-child relationships and its aspects (increasing reasoning skills and decreasing verbal and physical aggression) between mothers and sons. Also it was demonstrated that relationship improvement due to mindfulness training increased children’s self-efficacy.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mindfulness- Parent_Child Relationship- Self_Efficacy

مراجع

  1. آقاجانی، س. ا.؛ افروز، غ. ع.؛ نریمانی، م.؛ غباری بناب، م. ب. و محسن‌پور، ز. (1392). اثربخشی روش آموزشی کاهش استرس مبتنی بر ذهن آگاهی در ارتقای تعامل مادر ـ کودک در مادران دانش آموزان کم‌توان ذهنی. فصلنامه کودکان استثنایی، 15(1) 84 ـ75.
  2. اصغرنژاد، ط.؛ احمدی ده قطب‌الدینی، م.؛ فرزاد، و. ا. و خداپناهی، م. ک. (1385). مطالعه ویژگی‌های روان‌سنجی مقیاس خودکارآمدی عمومی شرر. مجله روان‌شناسی، 10(3) 274 ـ262.
  3. برجعلی، ا. (1392). اثربخشی درمان شناختی مبتنی بر ذهن آگاهی بر کاهش تعارضات والد ـ فرزندی در نوجوانان. مجله علوم رفتاری، 7(1) 6 ـ1.
  4. پیرخانقی، ع. ر. (1388). بررسی نقش آموزش خلاقیت در پیش‌بینی و تبیین سلامت روان به منظور تدوین مدل سلامت روانی بر اساس متغیرهای خلاقیت، خودکارآمدی و شیوه کنارآمدن با فشار روانی. پایان‌نامه دکتری، دانشگاه علامه طباطبایی (ره) تهران، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی.
  5. تجلی، ف. و اردلان، ا. (1389). رابطه‌ی ابعاد الگوهای ارتباطی خانواده با خودکارآمدی و سازگاری تحصیلی. مجله روان‌شناسی، 14(1) 78 ـ62.
  6. تمدنی، م.؛ حاتمی، م. و هاشمی رزینی، ه. (1390). خودکارآمدی عمومی، اهمال‌کاری تحصیلی و پیشرفت تحصیلی دانشجویان. فصلنامه روان‌شناسی تربیتی، 6(17) 85 ـ65.
  7. توزنده جانی، ح.؛ توکلی‌زاده، ج. و لگزیان، ز. (1390). اثربخشی شیوه‌های فرزند‌پروری بر خودکارآمدی و سلامت روان دانشجویان علوم انسانی دانشگاه پیام نور و آزاد نیشابور. افق دانش؛ فصلنامه دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی گناباد، 17(2) 64 ـ56.
  8. ثنائی، ب.؛ علاقبند، س.؛ فلاحتی، ش. و هومن، ع. (1387). مقیاس‌های سنجش خانواده و ازدواج. تهران: بعثت.
  9. جعفرنژاد، خ.؛ اسدی یونسی، م. ر. و راستگو مقدم، م. (1394). رابطه ابعاد الگوی ارتباطی خانواده با فراوانی و شدت تعارضات والدین ـ نوجوانان. فصلنامه خانواده‌پژوهی، 11(2) 235 ـ219.
  10. جمالی، م.؛ نوروزی، آ. و طهماسبی، ر. (1392). عوامل مؤثر بر خودکارآمدی تحصیلی و ارتباط آن با موفقیت تحصیلی در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی بوشهر، مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی، 13(8) 641 ـ629.
  11. حسن نیا، س.؛ صالح صدق‌پور، ب. و ابراهیم دماوندی، م. (1393). مدل‌یابی رابطه ساختاری هوش هیجانی و شادکامی با واسطه‌گری خودکارآمدی و خودتنطیمی تحصیلی. مجله‌ی مطالعات آموزش و یادگیری، 6(2) 60 ـ32.
  12. رحیمی پردنجانی، س. و غباری بناب، ب. (1390). تأثیر مداخله مبتنی بر نظریه گاردنر بر خودکارآمدی عمومی دانش‌آموزان ناشنوای هنرستانی شهر اصفهان. مجله پژوهش‌های علوم شناختی و رفتاری، 1(1) 73 ـ86.
  13. رستمی، ا.؛ شریعت‌نیا، ک. و خواجوند خوشلی، ا. (1393). بررسی رابطه خودکارآمدی و ذهن‌آگاهی با نشخوار فکری در بین دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد شاهرود. مجله علوم پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی، 24(4) 295 ـ254.
  14. سالاری‌فر، م. (1393). خانواده در نگرش اسلام و روان‌شناسی. چاپ دهم، تهران.
  15. فرامرزی، س.؛ رجبی، س. و ولدبیگی، پ. (1393). اثربخشی شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی بر کاهش پرخاشگری دانش‌آموزان. ماهنامه علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه، 18(2) 461 ـ452.
  16. کامرانی فکور، ش. (1385). شیوع خشونت‌های خانوادگی تجربه شده در کودکان فراری و غیر فراری. فصلنامه رفاه اجتماعی، 6(22) 218 ـ197.
  17. لطفی، ب. (1385). تأثیر آموزش مهارت‌های هوش هیجانی بر کاهش تعارضات والد ـ فرزندی شهر کرمان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی.
  18. لطفی مرزناکی، م. (1389). اثربخشی آموزش مهارت‌های ارتباطی با الگوی یادگیری جانشینی والدین بر بهبود روابط مادر دختر دانش‌آموزان دختر پایه سوم مقطع راهنمایی شهر بابل. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی (ره) تهران، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی.
  19. مرادیان، ج.؛ عالی پور، س. و شهنی ییلاق، م. (1393). رابطه علّی بین سبک‌های فرزندپروری و عملکرد تحصیلی با واسطه خودکارآمدی تحصیلی و انگیزه پیشرفت در دانشجویان. روان‌شناسی خانواده، 1(1) 74 ـ63.
  20. مظاهری، ع.؛ صادقی، م. ا. و حیدری، م. (1389). بررسی رابطه رفتارهای متفاوت ارتباطی ـ نظارتی والدین در وضعیت‌های مختلف تحصیلی و اجتماعی فرزندان دانشجو. فصلنامه خانواده‌پژوهی، 7(1) 54 ـ35.
  21. معصومیان، س.؛ شعیری، م. ر.؛ شمس، ج. و مؤمن‌زاده، س. (1392). بررسی تأثیر درمان کاهش استرس مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر خودکارآمدی زنان مبتلا به کمردرد مزمن. پژوهش در پزشکی (مجله پژوهشی دانشکده پزشکی)، 27(3)، 163 ـ158.
  22. ملک زاده، ل.؛ حیدری، م.؛ پاکدامن، ش. و طهماسیان، ک. (1393). رابطه تعاملی ابعاد فرزندپروری ادراک‌شده و خودکارآمدی با بهزیستی روان‌شناختی در نوجوانان. فصلنامه خانواده‌پژوهی، 10(1)، 126 ـ113.
  23. میرمهدی، ر. و کریمی، ن. (1391). رابطه خودکارآمدی، برانگیختگی و مهارت‌های اجتماعی با سوءمصرف مواد.‎ فصلنامه روان‌شناسی تحولی، 9(33) 81 ـ73.
  24. هاشمی، ت.؛ نقیبی، ر.؛ خانجانی، ز. و ماشینچی عباسی، م. (1394). نقش مهارت‌های ارتباطی و ذهن آگاهی در مقابله با تعارضات بین فردی و حل مسئله اجتماعی. پژوهش‌های روان‌شناسی اجتماعی، 4(15) 45 ـ29.
  25. Aghajani, S., Afrooz, G. A., Narimani, M., Ghobaribonab, B., & Mohsenpour, Z. (2015). [The Effectiveness of Mindfulness ـBased Stress Reduction on Mother ـChild Interaction among Mothers with Intellectually Disabled Children]. Journal of Exceptional Children, 15(1) 75 ـ84 [in Persian].
  26. Asgharnejad, T., Ahmadi dehQotboddini, M., Farzad, V. A. & Khodapanahi, M. K. (2006). [Sherer General Self ـEfficacy scale study of psychometric properties]. Journal of Psychology, 10(3) 274 ـ262 [in Persian].
  27. Baer, R. A., Smith, G. T., Hopkins, J., Krietemeyer, J., & Toney, L. (2006). Using self ـreport assessment methods to explore facets of mindfulness. Assessment, 13(1) 27 ـ45.
  28. Bandura, A. (2012). On the functional properties of perceived self ـefficacy revisited. Journal of Management, 38(1) 9 ـ44.
  29. Bandura، A. (1999). A social cognitive theory of personality. Handbook of personality. New York: Guilford press.
  30. Bogels, S. M., Hellemans, J., van Deursen, S., Romer, M., & van der Meulen, R. (2013). Mindful parenting in mental health care: effects on parental and child psychopathology, parental stress, parenting, coparenting, and marital functioning. Mindfulness, 5(5) 536 ـ551.
  31. Borjali, A. (2013). [The effectiveness of mindfulness based on cognitive therapy (MBCT) on reducing the child ـ parental conflicts in adolescences]. Journal of Behavioral Sciences, 7(1), 1 ـ6 [in Persian].
  32. Carnes ـHolt, K. (2012). Child–parent relationship therapy for adoptive families. The Family Journal, 20(4) 419 ـ426.
  33. Duncan, L. G., Coatsworth, J. D., & Greenberg, M. T. (2009). A model of mindful parenting: Implications for parent–child relationships and prevention research. Clinical Child and Family Psychology Review, 12(3) 255 ـ270.
  34. Faramarzi, S., Rajabi, S., & Valadbaygi, P. (2014). [Effect of Mindfulness ـBased Cognitive Therapy (MBCT) on reducing aggression in students]. Journal of Kermanshah University of Medical Sciences, 18(8) 452 ـ461 [in Persian].
  35. Gavita, O. A., Joyce, M. R., & David, D. (2011). Cognitive behavioral parent programs for the treatment of child disruptive behavior. Journal of Cognitive Psychotherapy, 25(4) 240 ـ256.
  36. Geurtzen, N., Scholte, R. H., Engels, R. C., Tak, Y. R., & van Zundert, R. M. (2015). Association between mindful parenting and adolescents’ internalizing problems: non judgmental acceptance of parenting as core element. Journal of Child and Family Studies, 24(4) 1117 ـ1128.
  37. Goldenberg, H., & Goldenberg, I. (2012). Family therapy: An overview. Boston: Cengage Learning.
  38. Grolnick, W. S. (2002). The psychology of parental control: How well ـmeant parenting backfires. United Kingdom: Psychology Press.
  39. Hasannia, S., SalehSedghpour, B., & EbrahimDamavandi, M. (2012). [Structural equation modeling emotional intelligence and happiness through the mediation of self ـefficacy and academic self ـregulation]. Journal of Teaching and Learning, 6(2) 32 ـ60 [in Persian].
  40. Hashemi, T., Naghibi, R., Khanjani, Z., & Mashinchi Abbasi, N. (2015). [Role of Communication Skills and Mindfulness in Coping with Interpersonal Conflicts and Social Problem Solving]. Social Psychology Research, 4(15) 29 ـ45 [in Persian].
  41. Honess, T. M., Charman, E. A., Zani, B., Cicognani, E., Xerri, M. L., Jackson, A. E., & Bosma, H. A. (1997). Conflict between parents and adolescents: Variation by family constitution. British Journal of Developmental Psychology, 15(3) 367 ـ385.
  42. Jafarnezhad, K. H., Asadiyonesi, M. R., & Rastgoomoghadam, M. (2015). [The Relationship between Family Communication Patterns and Frequency and Intensity of Parent ـ Adolescent Conflict]. Journal of Family Research, 11(2) 219 ـ235 [in Persian].
  43. Jamali, M., Noroozi, A., & Tahmasebi, R. (2013). [Factors Affecting Academic Self ـEfficacy and Its Association with Academic Achievment among Students of Bushehr University Medical Sciences]. Iranian Journal of Medical Education, 13(8) 629 ـ641 [in Persian].
  44. Kabat ـZinn, J. (2009). Wherever you go, there you are: Mindfulness meditation in everyday life. New York: Hachette Books.
  45. Kamrani Fakor, S. (2006). [Prevalence and Types of Experienced Family Violence among Runaway Children (Street Children, Runaway Girls) and Non ـ Runaway Children]. Social Welfare, 6 (22) 197 ـ218 [in Persian].
  46. Kerpelman, J. L., Eryigit, S., & Stephens, C. J. (2008). African American adolescents’ future education orientation: Associations with self ـefficacy, ethnic identity, and perceived parental support. Journal of Youth and Adolescence, 37(8) 997 ـ1008.
  47. Lotfi, B. (2006). The effect of emotional intelligence skills training on parent ـchild conflicts Kerman. Master thesis, University of Welfare and Rehabilitation Sciences [in Persian].
  48. Lotfi Marznaki, M. (2009). Effectiveness of communication skills tranning with pattern of Parents learn succession on improvement of mother ـdaughter relationships of Third grade middle school female students in Babol. Master thesis, University of Allameh Tabatabaei in Tehran, Faculty of Psychology and Educational Sciences [in Persian].
  49. Luberto, C. M., Cotton, S., McLeish, A. C., Mingione, C. J., & O’Bryan, E. M. (2014). Mindfulness skills and emotion regulation: the mediating role of coping self ـefficacy. Mindfulness, 5(4) 373 ـ380.
  50. Malekzade, L., Heidari, M., h. Pakdaman, SH., & Tahmassian, K. (2014). [The Mediator Relationship Effect of Subsets of Applied Parenting Styles and Self ـEfficacy on Psychological Well ـBeing in Adolescents]. Journal of Family Research, 10(1) 113 ـ126 [in Persian].
  51. Martsch, M. D. (2005). A comparison of two group interventions for adolescent aggression: High process versus low process. Research on Social Work Practice, 15(1) 8 ـ18.
  52. Masumian, S., Shairi, M. R., Shams, J., & Momenzadeh, S. (2013). [The effect of mindfulness ـbased stress reduction therapy on self ـefficacy of the female with chronic low back pain]. Research in Medicine. 37(3) 158 ـ163 [in Persian].
  53. Mazaheri, A., Sadeghi, MS., & Heidari, M. (2011). [Effects of Parental Behavior on Academic Achievement and Social Adjustment of University Student Children]. Journal of Family Research, 7(1) 35 ـ54 [in Persian].
  54. Mir Mahdi, R. & Karimi, N. (2012). [The Relationship between Self ـEfficacy, Impulsiveness and Social Skills with Substance Abuse]. Journal of Development Psychology: Iranian Psychology, 9(33) 73 ـ81 [in Persian].
  55. Moradian, J., Alipour, S., & Shehni Yailagh, M. (2014). [The causal relationship between parenting styles and academic performance mediated by the role of academic self ـefficacy and achievement motivation in the students]. Family Psychology, 1(1) 63 ـ74 [in Persian].
  56. Myhr, L. G. (2015). The relation between mindfulness and parenting behaviors with young children. PhD thesis, Jon's University of New York.
  57. Parent, J., McKee, L. G., Rough, J. N., & Forehand, R. (2015). The association of parent mindfulness with parenting and youth psychopathology across three developmental stages. Journal of Abnormal Child Psychology, 44(1) 191 ـ202.
  58. Parsa, N., Yaacob, S. N., Redzuan, M. R., Parsa, P., & Esmaeili, N. S. (2014). Parental attachment, inter ـparental conflict and late adolescent's self ـefficacy. Asian Social Science, 10(8) 123 ـ132.
  59. Piet, J., & Hougaard, E. (2011). The effect of mindfulness ـbased cognitive therapy for prevention of relapse in recurrent major depressive disorder: a systematic review and meta ـanalysis. Clinical Psychology Review, 31(6) 1032 ـ1040.
  60. Pirkhaneghi, A. R. (2009). The Role of Teaching Creativity in Mental Health to develop models to predict and explain mental health based on the variables of creativity, self ـefficacy and how to cope with stress. PhD Thesis, University of Allameh Tabatabaei, Tehran, Faculty of Education and psychology [in Persian].
  61. Rahimi Pordanjani, S., & Ghobari Bonab, B. (2011). [The effect of multiple intelligences training on general self efficacy of high school deaf students]. Research in Cognitive and Behavioral Sciences, 1(1) 73 ـ86 [in Persian].
  62. Riggio, H. R., Valenzuela, A. M., & Weiser, D. A. (2010). Household responsibilities in the family of origin: Relations with self ـefficacy in young adulthood. Personality and Individual Differences, 48(5) 568 ـ573.
  63. Rostami, A., Shariatnia, K., & Khajehvand Khoshli, A. (2015). [The relationship between self ـefficacy and mind fullness with rumination among students of Islamic Azad University, Shahrood Branch]. Medical Science Journal of Islamic Azad Univesity ـTehran Medical Branch, 24(4) 254 ـ259 [in Persian].
  64. Rotter, J. B. (1966). Generalized expectancies for internal versus external control of reinforcement. Psychological Monographs: General and Applied, 80(1) 1 ـ28.
  65. Saadati, H., & Lashani, L. (2013). Effectiveness of Gestalt Therapy on Self ـefficacy of Divorced Women. Procedia ـSocial and Behavioral Sciences, 84, 1171 ـ1174.
  66. Salaryfar, M. (2014). [Family in Islamic and psychological attitude]. 9th edition. Tehran: Samt Publication [in Persian].
  67. Sanai, B., Alagheband, S., Falahati, SH., & Homan, H. A. (2008). [Measures of family and marriage]. Tehran: Besat [in Persian].
  68. Schunk, D. H., & Meece, J. L. (2006). Self ـefficacy development in adolescence. Self ـefficacy Beliefs of Adolescents, 5, 71 ـ96.
  69. Segal, Z. V., Williams, J. M. G., & Teasdale, J. D. (2012). Mindfulness ـbased cognitive therapy for depression. New York: Guilford Press.
  70. Sherer, M., Maddux, J. E., Mercandante, B., Prentice ـDunn, S., Jacobs, B., & Rogers, R. W. (1982). The self ـefficacy scale: Construction and validation. Psychological Reports, 51(2) 663 ـ671.
  71. Singh, N. N., Lancioni, G. E., Winton, A. S., Singh, J., Curtis, W. J., Wahler, R. G., & McAleavey, K. M. (2007). Mindful parenting decreases aggression and increases social behavior in children with developmental disabilities. Behavior Modification, 31(6) 749 ـ771.
  72. Straus, M. A. (2002). Handbook for the Conflict Tactics Scales (CTS): Including Revised Versions CTS2 and CTSPC. Family Research Laboratory, University of New Hampshire.
  73. Tajalli, F., & Ardalan, E. (2010). [Relation of Family Communication Patterns with Self ـefficancy and Academic Adjustment]. Journal of Psychology, 14(1) 62 ـ78 [in Persian].
  74. Tak, Y. R., Van Zundert, R. M., Kleinjan, M., & Engels, R. C. (2015). Mindful Parenting and Adolescent Depressive Symptoms: The Few Associations Are Moderated by Adolescent Gender and Parental Depressive Symptoms. Mindfulness, 6(4) 812 ـ823.
  75. Tamadoni, M., Hatami, M., & Hashemirazini, H. (2011). [General self efficacy, academic procrastination and academic achievement in University students]. Journal of Educational Psychology, 6(17) 65 ـ85 [in Persian].
  76. Tozandehjani, H., Tavakolizadeh, J., & Lagzian, Z. (2011). [The effect of parenting styles on self ـefficacy and mental health of students]. The Horizon of Medical Sciences Journal, 17(2) 56 ـ64 [in Persian].
  77. Visser, M. M., Telman, M. D., de Schipper, J. C., Lamers ـWinkelman, F., Schuengel, C., & Finkenauer, C. (2015). The effects of parental components in a trauma ـfocused cognitive behavioral based therapy for children exposed to interparental violence: study protocol for a randomized controlled trial. BMC Psychiatry, 15(1) 131.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار