رابطه رفتارهای پرخطر و الگوهای ارتباطی خانواده‌ در نوجوانان: نقش میانجی ایمنی هیجانی

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 گروه روانشناسی، دانشگاه تبریز

2 گروه روانشناسی، دانشگاه بوعلی سینا

3 گروه روانشناسی، دانشگاه رازی

چکیده

رفتارهای پرخطر یکی از مسائل بااهمیت در دوران نوجوانی است. ارتباط بین تعامل والدین با نوجوانان و امنیت هیجانی آن‌ها در این زمینه مورد توجه می‌باشد. هدف این پژوهش بررسی رابطۀ رفتارهای پرخطر و الگوهای ارتباطی خانوادۀ نوجوانان با توجه به نقش میانجی ایمنی هیجانی بود. روش پژوهش توصیفی و از نوع همبستگی بود. 300 دانش‌آموز از دبیرستان‌های شهر کرمـانشاه به روش خـوشه‌ای طبقـه‌ای انتخاب شـدنـد و پرسش‌نامه‌های «خطرپذیری نوجوانان ایرانی»، «الگوهای ارتباطی خانواده»، و «ایمنی هیجانی» را پاسخ دادند. داده‌های گردآوری‌شده به کمک نرم‌افزارهای SPSS-25 و Lisrel-8.8 و با روش‌های ضریب همبستگی، ضریب رگرسیون، و تحلیل مسیر تجزیه‌وتحلیل شدند. یافته‌ها نشان داد که بین رفتارهای پرخطر و الگوهای ارتباطی خانوادۀ نوجوانان همبستگی مثبت و معنادار وجود دارد (05/0 > P). همچنین ایمنی هیجانی میانجی بین این ارتباط می‌باشد (05/0 > P). با توجه به یافته‌های این پژوهش، می‌توان گفت که خانواده و شبکۀ تعاملی که در آن وجود دارد، از راه الگوهای ارتباطی گوناگون خود در بروز یا عدم بروز رفتارهای پرخطر در نوجوانان نقش بسیار مهمی دارد که البته در این بین، میزان ایمنی هیجانی نوجوانان نیز باید مورد توجه قرار بگیرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Mediating Role of Emotional Security in Relationship between High-risk Behaviors and Family Communication Patterns in Adolescents

نویسندگان [English]

  • mohsen soruri 1
  • Ahmad Bayat 2
  • Arezoo Hosseinzade 3
1 Tabriz University
2 Bu-Ali Sina University
3 Razi University
چکیده [English]

High-risk behaviors is one of the most important issues in adolescence. The rela-tionship between parental interaction with adolescents and their emotional security is an important subject. The purpose of this study is to investigate the relationship bet-ween high-risk behaviors and adolescent family communication patterns with reg-ard to the mediating role of emotional sec-urity. The research method was descry-ptive and correlational. 300 students from Kermanshah high sc-hools were selected by stratified cluster sampling and answered the Iranian Adole-scent Risk, Family Communication Patte-rns, and Emotional Security Questionna-ires. Data were analyzed by SPSS-25 and Lisrel-8.8 software using correlation coe-fficient, regression coefficient, and path analysis. The findings showed that there is a positive and significant correlation bet-ween high-risk behaviors and adolescent family communication patterns (P<0.05). Emotional security is also as a mediator between these relationships (P<0.05). According to the findings of this study, it can be concluded that the family and the communication network that exists thro-ugh its different communication patterns play an important role in the occurrence or absence of high-risk behaviors in adoles-cents, but also the level of emotional sec-urity of adolescents should be noticed.

کلیدواژه‌ها [English]

  • highrisk behaviors
  • adolescent
  • emotion
پورسینا، ز.، طهماسیان، ک و صادقی، م. (۱۳۹۳). نقش واسطه‌ای ایمنی هیجانی در رابطۀ بین کارکرد خانواده و مشکلات رفتاری کودک. روان‌شناسی خانواده، ۱(۲)، 78- ۶۹.
تجلی، ف و اردلان، ا. (1389). رابطۀ ابعاد الگوهای ارتباطی خانواده با خودکارآمدی و سازگاری تحصیلی. روان‌شناسی، 4(1)، 78- 62.
جوادی، ب.، زابلی، پ و الله‌وردی، ن. (1395). پیش‌بینی رفتارهای پرخطر بر اساس تاب‌آوری و سبک‌های دلبستگی نوجوانان دختر متوسطۀ دوم شهرستان شهریار. پژوهش‌های انتظامی، اجتماعی، زنان و خانواده، 1(6)، 118- 101.
حسینیان، س.، پردلان، ن.، حیدری، ح و عابدی، م. (1393). پیش‌بینی رفتار پرخطر بر اساس سبک‌های دلبستگی و حمایت اجتماعی در دانشجویان دختر دانشگاه اصفهان. پـژوهش‌های انتظامی، اجتماعی، زنان و خانواده، 2(1)، 49- 42.
خانجانی، ز. (1396). تحول و آسیب‌شناسی دلبستگی. تبریز: فروزش.
خلیلی، م و هاشمی، ل. (1392). پیش‌بینی ایمنی هیجانی نوجوانان توسط فرایندها و محتوای خانواده. ششمین کنگرۀ بین‌المللی روان‌پزشکی کودک و نوجوان. دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی تبریز.
رحمانی، ف.، سیدفاطمی، ن.، برادران رضایی، م.، صداقت، ک و فتحی‌آذر، ا. (1385). ارتباط شیوۀ تربیتی والدین با میزان مشکلات رفتاری دانش‌آموزان. روان‌پزشکی و روان‌شناسی بالینی ایران، 12(4)، 370- 365.
رشیدی، م.، خرم‌آبادی، ی.، احمدی طهورسلطانی، م و کشاورزافشار، ح. (۱۳۹۶). مقایسۀ عوامل زمینه‌ساز مصرف سیگار و رفتارهای پرخطر در سربازان سیگاری و غیرسیگاری، طب انتظامی، 6(2)، 142- 135.
رضازاده، م.، احمدی، خدابخش.، ن، محمد؛ ا، زهرا؛ ز، محمدعلی؛ م ، حبیب؛ صدقی جلال، ه. (1394). ویژگی‌های خانوادگی افراد دارای رفتارهای پرخطر جنسی. اصول بهداشت روانی، 17(3)، 158- 151.
رضایی، ز، کاظمی، م و صبحانی‌خواه، ص. (1392). بررسی رابطۀ بین نظارت والدین و الگوهای خانوادگی با رفتارهای پرخطر در نوجوانان. ششمین کنگرۀ بین‌المللی روان‌پزشکی کودک و نوجوان. دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی تبریز.
رضایی، ح.، حسنی، جو نورمحمدی، م. (1398). نقش سبک‌های دلبستگی در رفتارهای پرخطر نوجوانان پسر مقطع متوسطۀ دوم. دانش و پژوهش در روان‌شناسی کاربردی، 20(1)، 121- 112.
شادایی، ا.، قلتاش، ع و رفاهی، ژ. (1394). کفایت شاخص‌های روان‌سنجی پرسش‌نامۀ ایمنی هیجانی نوجوانان. روش‌ها و مدل‌های روان‌شناختی، 22(6)، 78- 53.
شکری، ن.، یوسفی، م.، صفایی‌راد، ا.، اکبری، ط.، موسوی، م و نظری، ه. (1394). همبستگی رفتارهای پرخطر در نوجوانان دانش‌آموز با شیوه‌های فرزندپروری والدین. مدیریت ارتقای سلامت، 5(1)، 82- 73.
صدری دمیرچی، ا.، درویشلو، س و رحیمی، ن. (۱۳۹۷). نقش الگوهای ارتباطی خانواده و سبک‌های دلبستگی در پیش‌بینی آمادگی به اعتیاد در جوانان. اعتیادپژوهی، ۱۲(۴۵)، ۱۳۰- 113.
عاشوری، ا.، ملازاده، ج و محمدی، ن. (1387). اثربخشی درمان گروهی شناختی ـ رفتاری در بهبود مهارت‌های مقابله‌ای و پیشگیری از عود در افراد معتاد. روان‌پزشکی و روان‌شناسی بالینی ایران، 14(۳)، 288- 281.
علیزادگانی، ف.، اخوان، م و خادمی، م. (1396). بررسی علل گرایش به رفتارهای پرخطر در دانش‌آموزان پسر دبیرستانی شهر تهران. انتظام اجتماعی، 9(2)، 128- 103.
فراهتی، م.، فرج‌اللهی، ل و شریفی ساکی، ش. (1392). الگوی ارتباطی خانواده، پرخاشگری و سلامت روان نوجوانان پسر. ششمین کنگرۀ بین‌المللی روان‌پزشکی کودک و نوجوان. دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی تبریز.
کرمی، ا.، شهرستانی، م.، یوسفی، س و آسیابی، م. (1391). الگوهای ارتباطی خانواده و مهارت‌های مقابله با استرس به‌عنوان پیش‌بین‌های استعمال دخانیات در نوجوانان پسر سیگاری و غیرسیگاری 13 تا 18 سال شهر مشهد. مطالعات روان‌شناسی بالینی، 2(7)، 144- 121.
محمدعلیپور، ز.، رستمی، م و قائم‌مقامی، م. (۱۳۸۹). رابطۀ سبک‌های دلبستگی و رفتارهای پرخطر. اعتیادپژوهی، 4(15)، 90- 83.
محمدی، ع.، احمدآبادی، ز و حیدری، م. (1390). تدوین و بررسی ویژگی‌های روان‌سنجی مقیاس خطرپذیری نوجوانان ایرانی. روان‌پزشکی و روان‌شناسی بالینی ایران، 17(3)، 225- 218.
مختارنیا، ا.، علی‌زاده، م و مجتبی، ح. (۱۳۹۵). رابطۀ تعارضات بین‌والدینی و گرایش به رفتارهای پرخطر: با نقش میانجی شدت تعارضات والد ـ نوجوان. مطالعات زن و خانواده، 4(2)، 130- 101.
مشهدی، ع و محمدی، م. (1388). مقایسۀ سبک‌های دلبستگی در نوجوانان عادی و بزهکار. مطالعات تربیتی و روان‌شناسی، 10(3)، 140- 127.
مکتبی، غ.، سلطانی، ع.، بواسحاقی، م و نوکاریزی، ح. (1393). بررسی رابطۀ پیوندهای والدینی و ابراز وجود با رفتارهای پرخطر. مشاورۀ کاربردی، 2، 82- 69.
هومن، ح. ع. (1400). استنباط آماری در پژوهش رفتاری. تهران: سمت.