رابطه تعارض کار- خانواده با رفتارهای مدنی- سازمانی با توجه به نقش تعدیلی عدالت رویه ای

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه اصفهان

چکیده

هدف از پژوهش حاضر بررسی رابطه بین تعارض کار- خانواده و رفتارهای مدنی- سازمانی است که متغیر عدالت رویه­ای به عنوان متغیر تعدیل­کننده در نظر گرفته شده است. نمونه این پژوهش را 267 نفر از کارکنان یک شرکت صنعتی تشکیل داده­اند و برای سنجش میزان تعارض کار- خانواده، عدالت رویه­ای در سازمان و رفتارهای مدنی- سازمانی به ترتیب از مقیاس­های تعارض کار- خانواده کوپلمن، گرینهوس و کونولی (1983)، مقیاس عدالت رویه­ای لونتال، کاروزا و فرای (1980) و مقیاس رفتار مدنی- سازمانی ویلیامز و اندرسون (1991) استفاده شده است.از رگرسیون سلسله مراتبی برای بررسی رابطه تعاملی بین متغیرها استفاده شد. متغیرهای جنسیت، وضعیت تأهل و تعداد کودکان به عنوان متغیرهای کنترل در رگرسیون سلسله مراتبی وارد شده و پس از آن اثر اصلی تعارض کار- خانواده و عدالت رویه­ای به عنوان اثر اصلی و در پایان رابطه تعاملی تعارض و عدالت رویه­ای بررسی شد. تحلیل رگرسیون برای دو زیرمقیاس رفتارهای مدنی ـ  سازمانی یعنی معطوف به فرد و معطوف به سازمان جداگانه انجام شده است. نتایج نشان دادند هر چند تعارض کار- خانواده بر رفتارهای مدنی ـ سازمانی (فردی و سازمانی) پس از کنترل متغیرهای جنسیت، وضعیت تأهل و تعداد کودکان تأثیر ندارد اما با توجه به نقش تعدیل­کننده عدالت رویه­ای، رابطه معنا­دار است. بر مبنای نتایج در صورتی که سازمان در جهت ارتقاء عدالت رویه­ای عمل کند، حتی در صورتی که کارکنان دارای تعارض در محیط خانواده باشند، آن را به سازمان فرافکنی نخواهند کرد و رفتارهای مدنی- سازمانی آن­ها حفظ خواهد شد. برعکس اگر عدالت رویه­ای وجود نداشته باشد سازمان به دلیل سرریز تعارض­های خانواده - کار و کاهش رفتارهای مدنی- سازمانی، متضرر خواهد شد.

مراجع

  1. امیرسالاری، ی. (1386). بررسی رابطه بین تعارض کار-خانواده و خانواده ـ کار با رضایت شغلی یکی از شرکت‌های صنعتی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه اصفهان، اصفهان.
  2. رستگارخالد، ا. (1385). بررسی تأثیر تعارض نقش شغلی ـ خانوادگی و عوامل اجتماعی مؤثر بر آن. دانشور رفتار، 11، 35-48.
  3. رستگارخالد، ا. (1382). تضاد بین نقش‌های خانوادگی و کاری. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس، تهران.
  4. سرمد، ز. (1378). متغیرهای تعدیل‌کننده و واسطه‌ای: تمایزات مفهومی و راهبردی. مجله پژوهش‌های روان‌شناختی، 5(3 و4)، 81-63.
  5. شکرکن، ح.، نیسی، ع.، نعامی، ع. و مهرابی‌زاده‌ هنرمند، م. (1380). بررسی رابطه خشنودی شغلی با رفتار مدنی سازمانی و عملکرد شغلی در کارکنان برخی از کارخانه‌های اهواز. مجله علوم تربیتی و روان‌شناسی، 8 (3 و 4)، 22-1.
  6. صباحی، پ. (1386). بررسی رابطه بین ویژگی‌های شخصیتی و رفتار ضدتولید در یکی از سازمان‌های صنعتی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه اصفهان، اصفهان.
  7. قانع‌نیا، م. (1387). بررسی تأثیر سن و سابقه نوبت‌کاری نوبت‌کاران بر سلامت روان و تعارض نقش شغلی و خانوادگی آنان. خلاصه مقالات اولین کنگره ملی دو سالانه روان‌شناسی صنعتی و سازمانی (صص. 11-9) دانشگاه اصفهان، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی.
  8. کاکایی ماوایی، ح. (1386). بررسی عوامل اثرگذار بر ترک خدمت کارکنان یکی از سازمان‌های صنعتی ایران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه اصفهان، اصفهان.
  9. کریمی، ل. (1381). بررسی رابطه متقابل پدیده سرریزشدگی در حیطه‌های کار ـ خانواده. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان، اصفهان.
  10. ملکی‌ها، م. (1387). بررسی اثربخشی آموزش مدیریت تعارض کار ـ خانواده بر رضایت شغلی و زناشویی زنان شاغل دانشگاه اصفهان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه اصفهان، اصفهان.
  11. ملکی‌ها، م.، باغبان، ا. و فاتحی‌زاده، م. (1387). بررسی تأثیر کار شیفتی بر تعارض کار ـ خانواده و رضایت زناشویی. مجله علوم رفتاری، 2، 20-32.
  12. نعامی، ع. و شکرکن، ح. (1385). بررسی رابطه ساده و چندگانه عدالت سازمانی با رفتار مدنی سازمانی در کارکنان یک سازمان صنعتی در شهر اهواز. مجله علوم تربیتی و روان‌شناسی، 13(1)، 92-79.
  13. Aryee, S., Budhwar, P. S., & Cohen, Z. X. (2002). Trust as a mediator of the relationship between organizational justice and work outcome: Test of a social exchange model. Journal of Organizational Behavior, 32(3), 567-285.
  14. Aycan, Z. (2005). Relative contribution of childcare, spousal and organizational support in reducing work-family conflict for men & women: The case of Turkey sterols. Journal of Sex Role, 53(7-8), 453-472.
  15. Barling, J., & Phillips, M. (1993). Interactional formal and distributive justice in the workplace: An exploratory study. The Journal of Psychology, 127(6), 649-656.
  16. Barnett, R. C., & Hyde, J. S. (2001). Women, men, work and family: An expansionist theory. American Psychologist, 56, 781-796.
  17. Barnett, R. (2002). Role stress/strain and work-family, a Sloan work and family encyclopedia entry. Sloan Work and Family Research Network [On-line]. Available: http://wfnetwork.bc.net/ encyclopedia_entry.php?id=255
  18. Baron, R. A., & Byrne, D. (2003). Social psychology (10th ed). Boston: Pearson Publication.
  19. Behson, S. J. (2005). The relative contribution of formal and informal organizational work-family support. Journal of Vocational Behavior, 66(3), 487−500.
  20. Burgess, J., Henderson, L., & Strachan, G. (2007). Work and family balance through equal employment opportunity programs and agreement making Australia. Employee Relations, 29(4), 415-430.
  21. Clark, S. C. (2000). Work/family border theory: A new theory of work/life balance. Human Relations, 53, 747-70.
  22. Cohen, A., & Liani, E. (2009). Work family conflict among female employees in Israeli hospitals. Personnel Review, 38(2), 124-141.
  23. Cohen, A., & Vigoda, E. (2000). Do good citizen make good organizational citizens? An empirical examination of the relationship between general citizenship and organizational citizenship behavior in Israel. Administration and Society, 32(5), 569-625.
  24. Cohen-Charash, Y., & Spector, P. E. (2001). The role of justice in organizations: A meta-analysis. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 86, 278-321.
  25. Cook, R. A., & Denise, R. (1984). Stress and strain from family roles and work-role expectation. Journal of Applied Psychology, 62(2), 252-260.
  26. Corpanzano, R., & Baron, R. (1991). Injustice and organizational conflict: The moderating role of power restoration. International Journal of Conflict Management, 2, 5-29.
  27. Crompton, R., & Lyonette, C. (2006). Work-life balance in Europe. Acta Sociologica, 49, 379-93.
  28. Eby, L. T., Casper, W. J., Lockwood, A., Bordeaux, C., & Brinley, A. (2005). Work and family research in IO/BO content analysis and review of the literature. Journal of Vocational Behavior, 66, 124-197.
  29. Edwards, J. R., & Rothbard, N. P. (2000). Mechanisms linking work and family: Clarifying the relationship between work and family constructs. Academy of Management Review, 22(1), 148-199.
  30. Erturk, A. (2006). Increasing organizational citizenship behaviors of Turkish academicians. Journal of Managerial Psychology, 22(3), 257-270.
  31. Fernandes, C., & Awamleh, R. (2006). Impact of organizational justice in an expatriate work environment. Management Research News, 29(11), 701-712.
  32. Folger, R., & Konovsky, M. A. (1989). Effects of procedural and distributive justice on reactions to pay decision. Academy of Management Journal, 32, 115-130.
  33. Ford, M. T., Heinen, B. A., & Langkamer, K. L. (2007). Work and family satisfaction and conflict: A meta-analysis of cross-domain relations. Journal of Applied Psychology, 92, 57–80.
  34. Foreet, M., & Sue Love, M. (2008). Employee justice perception and coworker relationship. Leadership and Organization Development Journal, 29(3), 248-260.
  35. Fox, S., & Spector, P. E. (2005). Counterproductive work behavior: Investigation of actors and targets. Washington, DC: APA.
  36. Fridman, S. D., Christensen, P., & Degroot, J. (1998). Work and life: The end of zero-sum game. Harvard Business Review (7th ed.). Boston: Harvard Business Review.
  37. Greenberg, S. (1990). Organizational justice: Yesterday, today and tomorrow. Journal of Management, 16(2), 399- 432.
  38. Greenhaus, J. H., & Beutell, N. J. (1985). Sources of conflict between work and family roles. Academy of Management Review, 10, 76-88.
  39. Grover, S. L., & Crooker, K. J. (1995). Who appreciates family-responsive human resource policies: The impact of family-friendly policies on the organizational attachment of parents and non-parents. Personnel Psychology, 48, 271−288.
  40. Guest, D. E. (2002). Perspectives on the study of work-life balance. Social Science Information, 41, 255-79.
  41. Hammer, L., & Thompson, C. (2002). Work-family role conflict. Zicklin school of business, Baruch college, CUNY.
  42. Henessey, Y., & Kelly, D. (2005). Work- family conflict self- efficiency a scale validation study. Journal of Personality and Social Psychology, 25, 268-301.
  43. Hodson, Ch. (2001). Psychology and work (1st ed.). USA & Canada: Taylor & Francis group.
  44. Kainka, T. (2006). LMX-citizenship behavior relationship: Justice as a mediator. Leadership & Organization, 27(2), 106-117.
  45. Konovsky, M. A., & Pugh, S. D. (1994). Citizenship behavior and social exchange. Academy of Management Journal, 37(3), 656-669.
  46. Kopelman, R. E., Greenhause, S. H., & Connolly, T. F. (1983). A model of work, family and inter-role conflict: A construct validation study. Organizational Behavior and Human Performance, 32, 198-215.
  47. Kossek, E. E., & Lambert, S. J. (2005). Work and life integration: Organization culture & individual perspected. Mahwah NJ: Lawrence Erlbaum.
  48. Lepaine, J. A., Erez, A., & Johnson, D. E. (2002). The nature and dimensionality of organizational citizenship behavior: A critical review and meta-analysis. Journal of Applied Psychology, 87, 52-65.
  49. Leventhal, G. S., Karuza, J., & Fry, W. (1980). Beyond fairness: A theory of allocation preferences. In G. Mikula (Ed.), Justice and social interaction (pp. 167-218). New York: Springer.
  50. Lind, E. A., & Tyler, T. R. (1988). The social psychology of procedural justice. New York: Plenum Press.
  51. McDowall, A., & Fletcher, C. (2004). Employee development: An organizational justice perspective. Personnel Review, 33(1), 8-29.
  52. Michel J. S., Jacqueline K., Mitchelson J. K., Pichler S., & Cullen K. L. (2009). Clarifying relationships among work and family social support, stressors, and work–family conflict. Journal of Vocational Behavior, 10, 1-14.
  53. Moorman, R. H. (1991). Relationship between organizational justice and organizational citizenship behavior: Do fairness perception influence employee citizenship. Journal of Applied Psychology, 76, 845-855.
  54. Moorman, R. H., Blakely, G. L., & Niehoff, B. P. (1998). Does perceived organizational support mediate the relationship between procedural justice and organizational citizenship behavior. Academy of Management Journal, 41(3), 351-357.
  55. Moorman, R. H., & Niehoff, B. P. (1993). Treating employees fairly and organizational citizenship behavior: Sorting the effects of job. Employee Responsibilities and Rights Journal, 6, 209-226.
  56. Niehoff, B. P., & Moorman, R. H. (1993). Justice as a mediator of relationship between methods of monitoring and organizational citizenship behavior. Academy of Management Journal, 36, 527-556.
  57. Organ, D. W. (1988). Organizational citizenship behavior: The good solider syndrome. MA: Lexington Books.
  58. Organ, D. W. (1990). The motivational basis of organizational citizenship behavior. Research in Organizational Behavior, 12, 43-72.
  59. Organ, D. W., & Moorman, R. H. (1993). Fairness and organizational citizenship behavior: What are the connections. Social Justice Research, 6, 5-18.
  60. Organ, D. W., & Ryan, K. (1995). A meta-analytic review of attitudinal and dispositional predictors of organizational citizenship behavior. Personnel Psychology, 48, 775-802.
  61. Podsakoff, P. M., McKenzie, S. B., Morman, R. H., & Fetter, R. (1990). Transformational leader behaviors and their effects on follower's trust in leader, satisfaction and organizational citizenship behavior. Leadership Quarterly, 1(2), 107-142.
  62. Podsakoff, P. M., McKenzie, S. B., Paine, J. B., & Bacharach, D. (2000). Organizational citizenship behavior: A critical review of the theoretical and empirical literature and suggestions for future research. Journal of Management, 26, 513-563.
  63. Rahim, M. A., Magner, N. R., & Rahman, S. (2001). Do justice relationships with organization-directed reactions differ across US and Bangladesh employees. The International Journal of Conflict Management, 12(4), 339-349.
  64. Rogelberg, G. S. (2007). Encyclopedia of industrial and organizational psychology (1sted.), Londen: New Delhi.
  65. Shapiro, J. A. M., Kessler, I., & Purcell, J. (2003). Exploring organizationally directed citizenship behavior: Reciprocity or its my job? Journal of Management Studies, 41, 85-106.
  66. Singel, P, A., Post, C., Brockner, J., Fishman, A. Y., & Garden, C. (2005). The moderating influence of procedural fairness on the relationship between work-life conflict and organizational commitment. Journal of Applied Psychology, 90(1), 13-24.
  67. Thompson, C. A., Beauvais, L. L., & Lyness, K. S. (1999). When work-life benefits are not enough: The influence of work-life culture on benefit utilization, organizational attachment, and work-life conflict. Journal of Vocational Behavior, 54, 392−415.
  68. Wagena, E., & Geurts, S. (2000). SWING: Development and validation of the survey work-thuis interference-Nijmegen. Gedrag & Gezondheid, 28, 138-158.
  69. Williams, L. J., & Anderson, S. E. (1991). Job satisfaction and organizational commitment as predictors of organizational citizenship and in-role behavior. Journal of Management, 17, 601-617.
  70. Williams, S., Pitre, R., & Zainub, M. (2002). Justice and organizational citizenship behavior intention: Fair rewards vs. fair treatments. Journal of Social Psychology, 142, 33-45.
  71. Young M. E., & Long, Z. (1998). Counseling and Therapy for Couples. New York: Brooks/Cole Publishing Company.
  72. Zellers, K. L., Giacalone, R. A., Lockhart, D.و & Jurkeiwicz, C. L. (2003). Justice and organizational citizenship behavior: Interactive effect of impression management motives. Academy of Management Proceedings, 46, 1-9.
  73. Zoghbi-Manrique, P., & Verano-Tacoronte, D. (2007). Investigating the effects of procedural justice on workplace deviance. Internatinal Journal of Manpower, 28(8), 715-729.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار