اثربخشی مشاوره گروهی مبتنی بر نظریه نقش در بهبود عملکرد خانواده‌های دارای کودک دیرآموز

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه تهران

چکیده

هدف پژوهش حاضر، تعیین اثربخشی مشاوره گروهی مادران مبتنی بر نظریه نقش بر عملکرد خانواده­های کودکان دیرآموز می­باشد. پژوهش حاضر، مطالعه­ای نیمه­آزمایشی با طرح پیش­آزمون ـ پس‌آزمون و همراه بـا گـروه کنترل و آزمـایـش می­باشد.جامعه آماری پژوهش، شامل همه مادران کودکان دیرآموز در شهرستان همدان بودند که با روش نمونه‌گیری در دسترس 30 مادر از مدارس پسرانه و دخترانه به صورت مساوی انتخاب شدند و پس از همتاسازی در دو گروه آزمایش و گواه قرار گرفتند. گروه آزمایش 10 جلسه مشاوره گروهی دریافت و گروه گواه در لیست انتظار قرار گرفتند.ابزار پژوهش، پرسش‌نامه عملکرد خانواده بود. جهت تجزیه و تحلیل داده­ها، علاوه بر آمار توصیفی، از تحلیل کوواریانس و آزمون t هم­بسته استفاده شد.  در تحلیل یافته­ها مشخص شد که بین نمره­های پس‌آزمون گروه آزمایش و گواه تفاوت معناداری وجود دارد (001/0p<). آزمون t هم­بسته نیز تفاوت معناداری را در اثربخشی مشاوره گروهی مبتنی بر نظریه نقش بر گروه مادران دارای فرزند دیرآموز پسر و دختر نشان داد (01/0p>). بنابراین می­توان نتیجه گرفت مشاوره گروهی مبتنی بر نظریه نقش در بهبود عملکرد خانواده­های دارای کودک دیرآموز مؤثر می­باشد و اثربخشی این جلسات در خانواده­های دارای فرزند دیرآموز پسر و دختر نیز متفاوت است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Effectiveness of Role Theory Based Group Counseling on Family Function of Families With Slow-Learning Children

نویسندگان [English]

  • Farnaz Hole Kian
  • Masoud Gholamali Lavasani
Tehran University
چکیده [English]

The purpose of this study was to examine the effectiveness of group counseling based on the role theory on function of families with slow-learningchildren. The present study is a Quasi - experimental research with pre-test and post - test, and with experimental and control groups. Statistical population in cludes all mothers of slow - learning children in thecity of Hamadan. A sample of 30 subjects selected through available sampling method from high schools with equal numbers of both genders. Based on cloning features were allocated in experimental and control groups. The experimental group received 10 group counseling and control group was placed in the waiting list. Data collection instrument is family function questionnaire. Descriptive statistics, covariance analysis and t-test were applied to analyze data. It was found that there is a significant difference between post-test of experimental and control group (p<0/001). t-test showed significant difference in effectiveness of role theory group counseling for mothers with slow-learning girl and boy (p<0/001). So we can conclude that group counseling based on the role theory is effective on improving the function of families with slow-learning children. In addition, this effectivenessis different for families of slow-learning children based on the gender of child.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Group Counseling- Role theory- Family Function- Slow_Learning Children

مراجع

  1. ایلالی، ا. (1376). بررسی نسبت سازگاری والدین کودکان عقب‌مانده ذهنی در رابطه با عوامل تنش‌زا در مدارس استثنایی شهر ساری، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، رشته روان‌شناسی بالینی، دانشگاه تهران.
  2. امیری، م.، افروز، غ.، مال‌احمدی، ا.، جوادی، س. و نوراللهی، ف. (1389). «بررسی سلامت روانی و استرس والد‌گری در میان والدین کودکان کم‌توان ذهنی»، مجله علوم رفتاری، 4 (4)، 268-261.
  3. اکبری‌بیاتیانی، ع.، پورمحمدرضای تجریشی، م.، گنجعلی‌وند، ن.، میرزمانی، م. و صالحی، م. (1390)، «ارتباط شبکه اجتماعی با کیفیت زندگی در والدین دانش‌آموزان کم‌توان ذهنی آموزش‌پذیر»، فصلنامه ایرانی کودکان استثنایی، 2، 174-163.
  4. بخاریان، ح. (1381). بررسی ارتباط بین رضایت از زندگی زناشویی و بیماری‌های قلبی و عروقی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، رشته روان‌شناسی بالینی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج.
  5. بهنیا، ف. (1375). بررسی اختلال رفتاری کودک و ارتباط آن با اضطراب مادر، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، رشته کاردرمانی، دانشگاه علوم بهزیستی و توان‌بخشی تهران.
  6. بهنیا، ف. (1381). «بررسی کیفی اختلال‌های رفتاری دانش‌آموزان ارجاعی به کلینیک کاردرمانی»، فصلنامه اندیشه و رفتار، 7 (4)، 72-67.
  7. رهنما، ا. و غلامی‌مهرداد، ع. (1383). «بررسی وضعیت بهداشت روانی و جسمانی دانش‌آموزان دیرآموز و عادی در مدارس استان همدان». ماهنامه علمی ـ پژوهشی دانشور (دانشگاه شاهد)، 9، 48-35.
  8. رقیبی، م.، بخشایی، ن. و حسین‌آبادی، ف. (1383). «سازگاری روانی مادران کودکان مرزی و مادران کودکان عادی»، مجله تازه‌های روان‌درمانی (هیپنوتیزم)، 31 و 32، 137-120.
  9. رصافیانی، م.، پورمحمدرضای تجریشی، م.، همتی، س.، دادخواه، ا.، صحاف، ر.، جلیل آبکنار، س.، عاشوری، م.، حاجی‌زاده دامغانی، ر. (1391). «آموزش خانواده به خانواده: مبنای نظری و نمونه کاربردی خانواده دارای کودکان سندرم داون»، فصلنامه خانواده‌پژوهی، 8 (30)، 189-173.
  10. رحیمی‌نژاد، ع.، پاک‌نژاد، م. (1393). «رابطه عملکرد خانواده و نیازهای روان‌شناختی با سلامت روانی نوجوانان»، فصلنامه خانواده‌پژوهی، 10(37)، 112-99.
  11. سلیمانی، م.، به‌پژوه، ا. و افروز، غ. (1388). «تأثیر آموزش مهارت‌های اجتماعی بر سازگاری اجتماعی و عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان دیرآموز»، مجله تعلیم و تربیت استثنایی، 95 و 96، 171-160.
  12. س‍ی‍ف‌‌ن‍راق‍ی‌، م. و نادری، ع. (1387)‌. آم‍وزش‌ و پ‍رورش‌ ک‍ودک‍ان‌ اس‍ت‍ث‍ن‍ای‍ی‌ (رش‍ته‌ ع‍ل‍وم‌‌ ت‍رب‍ی‍ت‍ی‌)، چاپ دوازدهم ت‍ه‍ران‌: دان‍ش‍گ‍اه‌ پ‍ی‍ام‌ ن‍ور.
  13. ساعتچی، م.، کامکاری، ک. و عسگریان، م. (1389). آزمون‌های روان‌شناختی، چاپ اول، تهران: نشر ویرایش.
  14. شکوهی‌یکتا، م.، به‌پژوه، ا.، غباری‌بناب، ب.، زمانی، ن. و پرند، ا. (1387)، تأثیر آموزش مهارت‌های مدیریت خشم مادران دانش‌آموزان کم‌توان ذهنی و دیرآموز، مجله پژوهش در حیطه کودکان استثنایی، 8(4)، 369-358.
  15. فرزانه‌خو، م.، یارمحمدیان، ا. و مولوی، ح. (1388)، تأثیر عملکرد کلی خانواده بر وضعیت هویت دانش‌آموزان، مجله علوم رفتاری، 3 (2)، 166-151.
  16. فورسایت، د. (1384). پویایی گروه، (ترجمه جعفر نجفی‌زند و حسن پاشاشریفی)، چاپ دوم، تهران: نشر دوران.
  17. کاوه، م.، علیزاده، ح.، دلاور، ع. و برجعلی، ا. (1390)، «تدوین برنامه افزایش تاب‌آوری در برابر استرس و تأثیر آموزش آن بر مؤلفه‌های کیفیت زندگی والدین دارای کودکان کم‌توان ذهنی خفیف»، فصلنامه ایرانی کودکان استثنایی، 2، 140-119.
  18. کوهسالی، م.، میرزمانی، م.، کریملو، م. و میرزمانی، م. (1387). «مقایسه سازگاری اجتماعی مادران با و بدون فرزند دختر عقب‌مانده ذهنی آموزش‌پذیر»، مجله علوم رفتاری، 2 (2)، 172-165.
  19. گرامی، ا. (1383). بررسی تأثیر آموزش آرمیدگی برکاهش فشار روانی مادران کودکان عقب‌مانده ذهنی تربیت‌پذیر، پایان-نامه کارشناسی ارشد، رشته روان‌شناسی عمومی، دانشگاه آزاد اسلامی اصفهان (واحد خوراسگان).
  20. ماری، آ. و اسپنله، ر. (1372). مفهوم نقش در روان‌شناسی اجتماعی، چاپ اول، (ترجمه ابوالحسن سروقدمقدم)، مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.
  21. مینوچین، س. (1389). خانواده و خانواده‌درمانی، چاپ هفتم، (ترجمه باقرثنایی)، تهران: انتشارات امیرکبیر.
  22. منصف‌زاده تبریزی، م. (1377). بررسی و مقایسه واکنش مادران عقب‌مانده ذهنی و مادران کودکان عادی در پذیرش یا عدم پذیرش فرزند پسر خود در مدارس ابتدایی شهر تهران، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، رشته روان‌شناسی کودکان استثنایی، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی.
  23. محمدی، ک. (1380). بررسی ویژگی‌های مؤثر در نگهداری از کودک عقب‌مانده ذهنی در خانه یا سپردن او به مراکز بهزیستی شهر تهران، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، رشته روان‌شناسی کودکان استثنایی، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی.
  24. ملک‌پور، م.، فراهانی، ح.، آقایی، ا. و بهرامی، ب. (1385). «تأثیر آموزش مهارت‌های زندگی بر کاهش فشار روانی مادران کودکان عقب‌مانده ذهنی و عادی»، پژوهش در حیطه کودکان استثنایی، 2، 676-661.
  25. محسنی، م. (1379). مقدمات جامعه‌شناسی، چاپ پنجم، تهران: نشر دوران.
  26. مجردکاهانی، ا. و قنبری هاشم‌آبادی، ب. (1390). «ارزیابی اثربخشی مداخلات آموزشی روانی گروهی بر عملکرد خانواده بیماران مبتلا به اختلالات خلقی»، فصلنامه مشاوره و روان‌درمانی خانواده، 3، 412-399.
  27. نظری، ش. (1384). بررسی نظر والدین کودکان مصروع نسبت به عوامل تنش‌زا و میزان سازگاری آنان با این عوامل در مراجعه‌کنندگان به مراکز درمانی منتخب شهر تهران، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، رشته پرستاری، دانشگاه تهران.
  28. نوروزی، م. (1377). بررسی تأثیر عملکرد خانواده در ابتلاء به اختلال روانی نوجوانان گروه سنی 15 تا 18 سال در شهر تهران، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، رشته روان‌شناسی بالینی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن.
  29. ویسمه، ع. (1384). رابطه برخی عوامل با نگرش معلمان نسبت به آموزش تلفیقی دانش‌آموزان دیرآموز در مدارس تلفیقی، فصلنامه پژوهش در حیطه کودکان استثنائی، 18، 464-451.
  30. هی‌لی، ج. (1386). روان‌درمانی خانواده، چاپ دهم، (ترجمه باقرثنایی)، تهران: انتشارات امیرکبیر.
  31. Ballard, C. (1979). Conflict, continuity and change: Second-generation of South Asians. In V.S Khan (Ed.) Minority families in Britain: Support and stress. London: MacMillan Press.
  32. Barker, P. (1986). Basic family therapy, London: Williams Collins Sons & Co.Ltd.
  33. Becker, T., Leese, M., Clarkson, P., Taylor, R.E., Turner, D., Kleckham, J., Thornicroft, G. (1998). “Links between social networks and quality of life: an epidemiologically representative study of psychotic patients in South London”, Social psychiatry and Psychiatric Epidemiology, 33, 7, 299 304.
  34. Bögels S. M, Brechman-Toussaint M. (2006). “Family issues in child anxiety: Attachment, family functioning, parental rearing and beliefs”, Clinical Psychology Review, 26 (7), 834-856.
  35. Epshtein, M. D., and Gillberg, Christopher, M. D. (2001), The Family Background in Nervosa. A Publication Study.
  36. Epstein, N. B. Bishop, D. S. & Levin, S. (1978). “The McMaster model of family functioning”, Journal of Marriage and Family Counseling, 4, 19-31.
  37. Eisenberg, N. & Fabes, R. A. (2010). “Contemporaneous and longitudinal prediction of children sympathy from dispositional regulation and emotionality”. Developmental Psychology, 34, 910-924.
  38. Kazak, A. N., Wilcox, B. L. (1984). “The structure and function of social networks in families with handicapped children”. American Journal of Community Psychology, 12, 645–661.
  39. Mc Conkey, R., Truesdale-Kennedy, M., Chang, M. Y., Jarrah, S. & Shukri, R. (2008). “The impact on mothers of bringing up a child with intellectual disabilities: A cross-culteral study”. International Journal of Nursing Studies, 45, 65-74.
  40. Mugno, D., Ruta, L., Genitori, V., Mazzone, L. (2007). “Impairment of quality of life in parents of children and adolescents with pervasive developmental disorder”, Health Quality Life Outcomes, 5, 22-30.
  41. Matthew E. Y,Thania G., Brooke L. Reidy, M. F.P.,Kerri L. K, Karen S, Daniel P. D (2013). “Family functioning Deficits in bipolar disorder and ADHD in youth”, Journal of Affective Disorders, Available online 22 May 2013.
  42. Person, J, Carol, J (1991). “Family communication and health”. Paper presented at the Annual Meeting of the International communication, 23-27 May, 27.
  43. Pardon, F. J. (1994). “Psychotherapeutic issues with family members of persons with disabilities”.American Journal of Psychotherapy; 48, 195-207.
  44. Saxton L. (1969), The Individual and the Marriage and the family, college of San Mateo, United States of America, California: Wadsworth Publishing Company.
  45. Weisman A. (2005). “Integrating culturally based approaches with existing interventions for Hispanic/Latino families coping with schizophrenia”. Psychotherapy: Theory, Research, Practice, Training, 42(2), 97-178.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار