نقش DNA در اثبات نسب

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه تهران

2 داشگاه تهران

3 دانشگاه جامع امام حسین (ع)

چکیده

    با توجه به اهمیت نسب در حفظ نظام خانواده و ثبات نسل­ها، اهتمام شارع و قانون­گذار همواره بر حفظ آن در سایه تقنین بوده­­­ است. از این­­رو در فقه امامیه و به تبع آن قانون مدنی برای اثبات نسب پدری که به دلیل پنهانی بودن منشأ آن به مراتب دشوارتر از نسب مادری است، دلائل متعددی مانند قاعده فراش، اقرار، شهادت، استفاضه و... را تعیین کرده ­است و حتی در فرض نبودن دلایل قوی‌تر به لحاظ کشف واقع، قائل به قابلیت استناد به ضعیف­ترین ادله هم­چون قرعه است.در این میان با توجه به عدم حصری بودن ادله اثبات نسب و نحوه عملکرد شارع در این حوزه، جایگاه روش­های دقیق علمی چون DNA Typing یا آزمایش DNA که از اهم موارد کاربرد آن در علم ژنتیک، اثبات نسب و تعیین رابطه ابوت می­باشد، قابل تأمل است، لذا پژوهش حاضر به این مهم پرداخته ­است، چراکه با توجه به نظرت فقها و حقوقدانان و استناد به ادله اصولی و فقهی از جمله حجیت قطع و علم عرفی، حجیت این آزمایش در اثبات نسب به لحاظ شرعی و قانونی قابل اثبات است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Role of DNA In Confirm of Lineage

نویسندگان [English]

  • Azam Pileh 1
  • Seyed Ali Ghazvini 2
  • Ali Razei 3
1 Tehran Univercity, Pardis of Ghom
2 Tehran Univercity, Pardis of Ghom
3 Tehran Univercity, Pardis of Ghom
چکیده [English]

Considering the importance of the lineage in safeguarding family system and generation stability, the legislator always has made an effort to protection it by legislation. So far the legislator has provided some evidence including presumption of legitimacy, confession, oral evidence and renown on fatherhood lineage that covert nature of origin is more difficult to prove than mother lineage. As such, the holy legislator has acted carefully. On the other hand the legislator in area of proving lineage accepts the weakest evidence in case of absence of strong evidences. Therefore, considering the lack of limitation of proving lineage evidence and manner of legislator approach in this regard, the status of scientific exact methods as DNA test that one of the important uses of these methods in genetics science is proving lineage and determining paternity relationship is considerable. The aim of the present paper is to investigate this point because it seems that authority and applied value of this test to proving lineage based on the Islamic law in view of opinions of Islamic jurist and lawyers is demonstrable.

کلیدواژه‌ها [English]

  • lineage- DNA- presumption legitimacy- authority of definitiveness- common knowledge
  1. امامی، ح. (1382)، "حقوق مدنی"، (ادله اثبات دعوا) ج 6، چ 10، تهران: انتشارات اسلامیه.
  2. امامی، ح. (1378)، "حقوق مدنی"، ج 5 و ج 6، چ 13، تهران: انتشارات اسلامیه.
  3. امامی، ا. (1349)، "مطالعه تطبیقی نسب درحقوق ایران و فرانسه"، مجموعه تطبیقی ش5، تهران: چاپخانه موسوی.
  4. آملی، م. ت. (1349)، "مصباح الهدی فی شرح العروه الوثقی"، ج 7، چ 1، تهران: بی نا.
  5. انصاری، م. (1427 - 1385 )، "قواعد الاصول"، ج 1، چ 7، قم: مجمع‌الفکر الاسلامی.
  6. انصاری، ح. "اثبات نسب از طریق DNA"، قم: مرکز فقهی ائمه اطهار، سال تحصیلی 87 ـ 86.
  7. بجنوردی، م. ح. (1426 - 1382 )،" قواعدالفقیه"، ج 4، چ 2، قم: انتشارات دلیل ما.
  8. ترنس اوستن، ب. (1386 )، "ژنوم 3"، ترجمه فرد اصفهانی، پ. الهیاری، م. تهران: انتشارات خسروی با همکاری نشر دیباج.
  9. ترنس اوستن، ب. (1386 )، "کلون‌سازی ژن‌ها و آنالیز DNA"، ترجمه طباطبایی یزدی، م. و زرینی، غ. و سپهری‌زاده، ض. و قاسمیان، ع. چ1، تهران: نشر خانه زیست‌شناسی.
  10. بندرریگی (1381)، "فرهنگ عربی به فارسی"، (ترجمه منجدالطلاب)، تهران: انتشارات سرایش.
  11. بورقعه، س. (1428 - 2007 م)، "النسب و مدی تاثیر المستجدات العلمیه فی اثباته"، چ1، الریاض، دارکنوز إشبیلیا .
  12. ترن پنی، پ. و الارد، س. (1386)، "مبانی ژنتیک ایمری"، ترجمه نصیری، ح. چ1، قم: نشر کمال الملک.
  13. ترن پنی،پ. و الارد، س. (1386)، "اصول ژنتیک پزشکی امری"، ترجمه نوری دلویی، م. ر. چ1، تهران: نشر جامعه نگر.
  14. توفیقی، ح. و حسنیان مقدم، ح. و ناجی، م. و شکری، ز. و نیک‌بخت، ا. و نمازی، ه. (1378)، "کارایی DNA Typing به عنوان روشی قطعی در تعیین رابطه نسبیت"، مجله علمی پزشکی قانونی، سال پنجم، ش18.
  15. جعفری لنگرودی، م. ج. (1382 )، "مکتب‌های حقوقی در حقوق اسلامی"، چ3، تهران: کتابخانه گنج دانش.
  16. جی. ویلیامز و ا. سکارلی و ا. والاس (1382 )، "مهندسی ژنتیک"، ترجمه نصیری، ر. و محمدی مولا محمدی قلی، ا. چ1، مشهد: انتشارات دانشگاه فردوسی.
  17. حسینی، ج. (1383)، "تلقیح مصنوعی از منظر فقه و حقوق"، نشریه علمی دانشجویی دانش‌پژوهان، سال سوم، ش5.
  18. خورسندیان، م. ع. (1383)، "بررسی حجیت علم قاضی در فقه و حقوق ایران"، مجله علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، دوره 21، ش.
  19. دومینیک دیمایو و وینسنت جی. دیمایو (1388)، "آسیب شناسی قانونی"، ترجمه عابدی خوراسگانی، م. ح. بی چا، تهران: سرای دانش.
  20. دهقانی منشاوی، م. (1384)، "علم قاضی ورابطه آن با سایر ادله اثبات دعوا"، پایان‌نامه کارشناسی ارشد فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه تهران.
  21. رازی، أ. (1418 - 1998 م )، "معجم مقا ییس فی اللغه"، به تحقیق شهاب الدین ابوعمرو، ج 2، بیروت: دارالفکر.
  22. رفیعی، م. ر. باستین، ح. (1387)، "زیست شناسی سلولی و مولکولی لودیش"، ویرایش جدید، تهران: نشر کتاب میر.
  23. معاونت آموزشی قوه قضائیه {اداره کل برنامه ریزی و تدوین متون آموزشی}(1387)، "رویه قضایی ایران و ارتباط با دادگاه‌های خانواده"، ج5، چ1، تهران: انتشارات جنگل.
  24. زراعت، ع. مسجدسرایی، ح. (1377)، "ترجمه و شرح اصول الاستنباط علامه حیدری"، چ3 ، قم: نشر فیض.
  25. شهید ثانی (1380 )، "تحریر الروضة فی شرح اللمعه"، ترجمه امینی، ع. و آیتی، م. ر. ج 4، تهران: انتشارات سمت و مؤسسه فرهنگی طه.
  26. شیروانی، ع. و غرویان، م. (1385)، "ترجمه اصول فقه علامه مظفر"، ج2، چ4، قم: انتشارات دارالفکر.
  27. صابری، ح. (1381)، "عقل و استنباط فقهی"، چ1، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی.
  28. صفار، م. ج. (1383)، "قانون نحوه اهدای جنین به زوجین نابارور در بوته نقد و تحلیل"، مجله تحقیقات حقوقی، ش39.
  29. صفایی، ح. و امامی، ا. ( 1384 )، "مختصر حقوق خانواده"، چ 9، تهران: نشر میزان.
  30. صناعی‌زاده، ح. (1387 )، "پزشکی قانونی"، چ 1، تهران: نشردادگستر.
  31. ضمیری، م. ر. (1384)، "دانشنامه اصولیان شیعه"، ج 1، چ 1، قم: تهیه پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، پژوهشکده فقه و حقوق، انتشارات بوستان کتاب.
  32. طباطبایی، م. ر. (1371)، "تنقیح الاصول"، (تقریرات اصولی آقا ضیاء اراکی)، نجف: مطبعه الحیدریه.
  33. طلیعه علیا، ز. ( 1389)، "تشخیص هویت ژنی، مجله تعالی حقوق"، سال دوم، ش6.
  34. عباسی، م. م. (1386 )، "ترجمه و شرح کفایه الاصول شیخ محمد کاظم آخوند خراسانی"، ج 2، چ 1، قم: انتشارات دارالفکر.
  35. عبدالرشید م. أ. ق. ( 1425 )، "البصمة الوارثیه و حجیت‌ها"، مجله العدل، ش 23.
  36. علوی قزوینی، ع. (1382)، "آثار حقوقی تلقیح مصنوعی انسان"، مجموعه مقالات روش‌های نوین تولید مثل انسان از دیدگاه فقه و حقوق، چ 2، تهران: انتشارات پژوهشکده ابن سینا و سمت.
  37. فاضل لنکرانی، م. (1421)، "تفصیل الشریعه فی شرح تحریرالوسیله (الطلاق، المواریث )"، ج 1، چ1، قم: مرکز فقهی ائمه اطهار.
  38. فخعلی، م. ت. (1389)، "پژوهشی در چیستی سیره عقلا و نسبت آن با حکم عقل"، مجله مطالعات اسلامی: فقه و اصول، سال چهل و دوم، شماره پیاپی 1/84 .
  39. القائنی، م. (1424)، "المبسوط فی الفقه المسائل المعاصره"، (المسائل الطبیه/1)، چ1، قم : مرکز فقهی ائمه اطهار .
  40. قاسمی، ع. (1385)، "بررسی نسب طبیعی در حقوق ایران"، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه مفید قم.
  41. قربان‌نیا، ن. (1382)، "حکم تکلیفی و وضعی انتقال جنین تکون‌یافته از اسپرم و تخمک زن و شوهر قانونی به رحم زن دیگر"، مجموعه مقالات روش‌های نوین تولید مثل انسان از دیدگاه فقه و حقوق، تهران: انتشارات سمت.
  42. کاتوزیان، ن. (1378)، "حقوق مدنی (خانواده ؛ اولاد ـ روابط پدر و مادر و فرزندان)"، ج2، تهران، بهمن برنا.
  43. گودرزی، ف. و کیانی، م. (1385)، "پزشکی قانونی برای دانشجویان حقوق"، چ3، تهران: سازمان سمت.
  44. گویلی کیلانه، ا. (1387 )، "طرق اثبات نسب در فقه شافعی و حقوق مدنی ایران"، دانشگاه تهران، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد.
  45. معلوف، ل. (1973م)، "المنجد فی اللغة و الاعلام"، ج 21، بیروت : دارالمشرق.
  46. مؤذن‌زادگان، ح. و عظیمی‌فر، ب. (1384)، "اخلاق زیستی (بیواتیک) از نظر حقوقی، فلسفی و علمی"، مجموعه مقالات 1، چ2، تهران: انتشارات سمت ودانشگاه علامه طباطبایی.
  47. معاونت آموزش و تحقیقات قوه قضائیه(1388)،"مجموعه نظریات مشورتی فقهی در امور حقوقی"، ج3، چ1، تهران: انتشارات جنگل.
  48. المحسنی، م. آ. (1414)، "الفقه والمسا ئل الطبیه"، ج2، قم، بوستان کتاب.
  49. محمدی ، ع.(1388)،"شرح رسایل"، ج1، چ 7، قم: انتشارات دارالفکر.
  50. محمدی، ع. (1380)، "شرح اصول فقه استاد محمدرضا مظفر"، قم: انتشارات دارالفکر.
  51. محمدی، ا. (1383)، "مبانی استنباط حقوق اسلامی( اصول فقه)"، چ17، تهران: موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
  52. مدنی، م. (1381 )، "ادله اثبات دعوی"، چ6، تهران: انتشارات پایدار.
  53. مظفر، م. ر. (1423)، "اصول فقه"، ج 3 و4، قم: مؤسسه نشر الاسلامیه.
  54. معین(1381)، "فرهنگ فارسی یک‌جلدی"، ج 3، تهران : انتشارات سرایش.
  55. مکارم شیرازی، ن. (1416)، "انوارالاصول"، ج 2، چ 1، قم:نسل جوان.
  56. منجد الطلاب (1986 م)، "معجم مدرسی عن منجد الاب معلوف"، به تحقیق البستانی، ف. ج 40، بیروت: دار المشرق.
  57. منتظری، ح. ع. (1408)، "دراسات فی ولایه الفقیه و فقه الدوله الاسلامیه"، ج 2، چ 1، قم: المرکز العالمی الدراسات الاسلامیه.
  58. موسویان، ا. (1384)، "قلمرو حجیت علم قاضی در فقه، مجله مقالات و بررسی‌ها"، دفتر77 (3) فقه.
  59. مهدوی، م. و موسوی، م. ا. و اردستانی، ا. و صادقی‌زاده، م. (1386)، "زیست‌شناسی سلولی مولکولی و مهندسی ژنتیک"، تهران: نشر خانه زیست‌شناسی.
  60. میراحمدی‌زاده، م. (1380)، "رابطه فقه و حقوق"، ج 1، قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه.
  61. النجار، م. (2004 م)، "البصمه الوراثیه فی الفقه الاسلامی"، مجله البحوث الفقهیه المعاصره، ش65، سال دهم، صص239-140.
  62. نجفی، م. ح. (1366 )، "جواهرالکلام فی شرح شرایع‌الاسلام"، به تصحیح میانجی، ا. ج 31 و 29 و 40، چ 2، تهران: انتشارات المکتبه الاسلامیه.
  63. نحوی، س. (1384 )، "وضعیت حقوقی اطفال نامشروع (طبیعی) در حقوق ایران «فرانسه»"، پایان‌نامه کارشناسی ارشد حقوق خصوصی، دانشگاه علامه طباطبایی.
  64. نراقی، ا. (1417)، "‌عواید الایام فی بیان قواعد الاحکام"، چ 1، قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه.
  65. Bober, A. (2004) .DNA Fingerprinting. Submitted to the Faculty of Worcester Polytechnic Institute. 21October.
  66. Lewontin R.C. (1991). Comment: the use of DNA profiles in forensic contexts, Statistical Science’9:17-19.
  67. S. Panneer chelvam and M. N. Norazmi. (2003) Forensic DNA profiling and database. Malaysian Journal of Medical Sciences, Vol. 10, No. 2, July (20-26).
  68. The Future of Forensic DNA Testing, Predictions of the Research and Development Working Grop, U. S. Department of Justice, November )2000), p37-38.
  69. www. geneticlab. ir
  70. www. hoghoghdan. com