نقش الگوهای خانوادگی در سازگاری نوجوانان

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسنده

دانشگاه شیراز

چکیده

به منظور بررسی نقش الگوهای مختلف خانوادگی در سازگاری نوجوانان دبیرستانی، تعداد 272 دانش‌آموز سال سوم دبیرستان (132 دختر و 140 پسر) به شیوه نمونه‌گیری خوشه‌ای تصادفی از شهر شیراز انتخاب شدند. بر مبنای نمره ابعاد کنترل و محبت والدینی در پرسشنامه، محیط خانوادگی (نقاشیان، 1358) از نظر الگوهای خانوادگی به چهار گروه: خانواده‌های قاطع‌ (محبت بالا ـ کنترل بالا)، آسان‌گیر (محبت بالا ـ کنترل پایین)، بی‌توجه (محبت پایین ـ کنترل پایین) و مستبد (محبت پایین ـ‌ کنترل بالا) تقسیم شدند. این عده،‌ هم­چنین پرسشنامه سازگاری نوجوانان دبیرستانی (سین­ها و سینک، 1993) را تکمیل کردند. میزان آلفای کرانباخ و ضریب بازآزمایی هر دو پرسشنامه محیط خانوادگی و سازگاری نوجوانان دبیرستانی از 68/0 تا 85/0 محاسبه شد. نتایج تحلیل واریانس تعاملی نشان داد که سازگاری عمومی فرزندان خانواده‌های قاطع و آسان‌گیر به‌طور معناداری بیش از فرزندان والدین مستبد و بی‌توجه است، اما بین سازگاری عمومی فرزندان خانواده‌های قاطع و آسان‌گیر تفاوت معناداری وجود ندارد و فرزندان والدین مستبد و بی‌توجه نیز تفاوت معناداری از این نظر با یکدیگر ندارند. نوجوانان دختر از سازگاری عمومی بیشتری در مقایسه با پسران برخوردار بودند. نقش تعاملی الگوهای خانوادگی و جنسیت بر سازگاری نوجوانان معنادار نبود. در بررسی نقش دو بعد کنترل و محبت والدینی در سازگاری نوجوانان نیز تحلیل واریانس نشان داد که میزان کنترل والدین تأثیر معناداری بر سازگاری عمومی فرزندان ندارد، اما نقش محبت بر سازگاری هر دو جنس معنادار است (0001/0P<). یعنی در هر دو جنس نوجوانانی که از محبت بیشتر والدین برخوردار بودند، سازگاری بیشتری را نشان می­دادند. تأثیر تعاملی جنسیت با ابعاد کنترل و محبت والدینی بر سازگاری معنادار نبود. نتایج بر حسب کاربردهای آن برای شیوه‌های مناسب فرزندپروری و نحوه‌ تعامل با فرزندان به­ویژه از نظر نحوه کنترل و محبت به نوجوانان و نیز اشاراتی برای تحقیقات آینده می­ تواند مورد بحث قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. بذل، معصومه (1383). بررسی رابطه‌ مهارت حل‌ مسئله و میزان سازگاری دانش‌آموزان دختر و پسر دوم دبیرستان.پایان‌نامه‌ کارشناسی ارشد، دانشگاه الزهراء.
  2. تهمتن، کلثوم (1377). بررسی رابطة شیوه‌های فرزندپروری والدین با انگیزه‌ی پیشرفت در دانش‌آموزان مدارس راهنمایی شهر فسا. پایان‌نامه‌ کارشناسی ارشد، دانشگاه شیراز، دانشکده‌ علوم ‌تربیتی.
  3. فولادچنگ، محبوبه؛ لطیفیان، مرتضی (1380). بررسی تاثیر علّی خودگردانی والدین در خودگردانی تحصیلی دانش‌آموزان و پیشرفت درسی آنان. مجله‌ روان‌شناسی و علوم تربیتی، سال سی و دوم، شماره‌ 2، ص 154-135.
  4. فولادچنگ، محبوبه (1382). بررسی باورهای خودکارآمدی دختران دانش‌آموز استان فارس و ارائه‌ راهکارهای مناسب. مجموعه مقالات هفته‌ پژوهش سازمان آموزش و پرورش، شیراز: شورای تحقیقات استان فارس، 99-75.
  5. فولادی، عزت‌اله (1383). مشاوره‌ همتایان: چشم‌اندازها، مفاهیم بهداشت روان، و مهارت‌ها. چاپ سوم. تهران: انتشارات طلوع دانش.
  6. کوثری، محمد ابراهیم (1380). مقایسه و بررسی تاثیر منبع کنترل و جنسیت در سازگاری فردی و اجتماعی دانش‌آموزان دبیرستان. پایان‌نامه‌ کارشناسی ارشد، دانشگاه شیراز.
  7. ماسن، هنری و همکاران (1986). رشد و شخصیت کودک، ترجمه‌ مهشید یاسایی. چاپ دوم. تهران: نشر مرکز.
  8. نقاشیان، ذبیح الله (1358). رابطه‌ محیط خانوادگی و موفقیت تحصیلی. پایان‌نامه‌ کارشناسی ارشد، دانشگاه شیراز.
  9. یعقوب‌خانی غیاثوند، مریم (1372). رابطة محیط خانواده و پیشرفت تحصیلی. پایان‌نامه‌ کارشناسی ارشد، دانشگاه شیراز.
  10. Ballantine, J. (2001). Raising competent kids: The authoritative parenting style. Childhood Education, 78(1), 46-48.
  11. Baumrind, D. (1991). The influence of parenting style on adolescents competence and substance use. Journal of Early Adolescence, 11, 59-95.
  12. Baumrind, D. (1973). The development of instrumental competence through socialization, In A. pick (Ed.), Minnesota Symposia on Child psychology, (Vol 7, PP. 3-46). Minneapolis, MN: University of Minnesota Press.
  13. Darling, N. (1993). Parenting style and its correlates. Psychological Bulletin, 113, 482-492.
  14. Darling, N. & Steinberg, L. (1993). Parenting style as context: An integrative model. Psychological Bulletin, 113(1), 487 - 496.
  15. Ferrari, J. & Olivette, M. (1993). Perception of control and the development of decision among late adolescent families. Adolescence, 28(112).
  16. Frring, L., Michael, T. & Lynn, A. (1999). Age and gender differences in children and adolescents’ adaptations to sexual abuse. The International Journal, 23, 115-128.
  17. Glasgow, K., Dornbusch, M. T. & Steinberg, L. & Ritter, P. (1997). Parenting styles, adolescents attributions, and educational outcomes in nine heterogeneous high schools. Child Development, 68(3), 507-529.
  18. Holahon, C. J., Moos, R. H. & Valentier, D. P. (1994). Parental support and psychological adjustment during the transition to young adulthood in a college sample. Journal of Family Psychology. 8(2), 215-223.
  19. Lau, S. & Cheung, P. (1987). Relation between chineese adolescents perception of parent control and organization and their perception of parental warmth. Developmental Psychology, 23(5), 725-729.
  20. Mccoby, E. & Martin, J. (1983). Socialization in the context of the family:Parent– child interaction. In E. M. Hetherington (Ed.), P. H. Mussen (Series Ed). Handbook of Child Psychology: Socialization, Personality, & Social Development (Vol 4, 1-101), New York: Wiley.
  21. Steinberg, L., Lamborn, S., Darling, N., Mounts, N. & Dornbusch, S. (1994). Overtime changes in adjustment and competence among adolescents from authoritative, authoritarian, indulgent, and neglectful families. Child Development, 65, 754- 770.
  22. Rachel, A. & Vanatta, N. (1997). Adolescent gender differences in suicide related behaviors. Journal of Youth and Adolescence, 26, 559-570.
  23. Rohner, R. & Rohner, E. (19881). Parental acceptance- rejection and parent control: Cruss-cultural codes. Ethnology, 20, 245-260.
  24. Sigelman, C. (1999). Life span in human development. USA: Brooks-Cole.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار