پیشینه‌شناسی موضوع «خانواده» و دستیابی به آداب و رسوم آن از ضروریات خانواده‌پژوهی و مسائل مربوط به خانواده است. پژوهش‌های تاریخی نشان می‌دهند که ایرانیان از دیرباز به مسئله ازدواج و تشکیل خانواده و تربیت فرزند توجه خاص داشته‌اند و در حفظ و سلامت بنیان خـانواده سخت می‌کوشیدند. بدیهی است مهم‌ترین و معتبرترین مأخذ برای دستیابی به دیدگاه‌ها، قراردادها و آداب و رسوم ایرانیان در خصوص مسائل خانواده، متون ادبی کهن است. قطعاً یکی از مهم‌ترین و تأثیرگذارترین این آثار، شاهنامه فردوسی است. شاهنامـه صرف‌نظر از برتری‌ها و مزایای شعری و جنبه‌های کلامی و بلاغی، گنجینه‌ای است گران‌بها از آگاهی‌های سیاسی، اجتماعی، تاریخی. هم‌چنین سندی است معتبر برای شناخت فرهنگ و تمدن ایران باستان و گزارشگری است موثق از آداب و رسوم و سنن ایرانیان، که شناخت و دستیابی به بعضی از آن‌ها جز از طریق مطالعه شاهنامه مقدور و ممکن نیست. آداب زناشویی و تشکیل خانواده نیز از جمله آدابی است که حکیم طوس به مناسبت‌های گوناگون در لابه‌لای داستان‌های شاهنامه به آن‌ها اشاراتی دارد. در این مقاله سعی شده تا با مراجعه به داستان-های شاهنامه، پاره‌ای از رسوم و آیین‌های مربوط به ازدواج، تولد کودک، تربیت فرزند و روابط خانوادگی استخراج و به‌گونه‌ای علمی طبقه‌بندی و مدوّن گردد.
)