دگرگونی در الگوی متعارف خانواده ایرانی (تحلیل ثانویه داده‌های ملی)

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری جامعه شناسی توسعه

2 کارشناسی ارشد پژوهشگری

چکیده

خانواده متعارف ایرانی ـ که دارای ویژگی‌هایی هم‌چون الگوی همسرگزینی مبتنی بر محوریت و موافقت والدین، عمومیت ازدواج و پایین بودن نسبی سن ازدواج، ممنوعیت روابط جنسی خارج از ازدواج، اهمیت فرزندآوری، حضور هر دو والد در خانواده و نگرش‌های جنسیتی سنتی است ـ امروزه به دلیل تغییرات ساختاری ناشی از نوسازی ـ هم‌چون صنعتی شدن، گسترش شهرنشینی، مهاجرت و فراگیر شدن تحصیلات ـ و هم‌چنین گسترش ارزش‌های مدرن ـ هم‌چون فردگرایی، استقلال و خودمختاری افراد ـ دگرگونی‌های مهمی را تجربه می‌کند.در این مقاله تلاش شد براساس تحلیل ثانویه داده‌های ملی موجود در خصوص نگرش‌های مرتبط با خانواده، گمانه‌هایی را در ارتباط با تحولات و دگرگونی­های پیش روی خانواده متعارف ایرانی مطرح کرد. براساس یافته‌های این مطالعه، از جمله مهم‌ترین دگرگونی­های احتمالی در این زمینه می‌توان به مواردی هم‌چون تغییر الگوی همسرگزینی و روابط بین دو جنس، تأخیر در ازدواج یا تجرد قطعی، شکل‌گیری الگوهای جدید خانواده و تضادهای جنسیتی اشاره کرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Change in Conventional Pattern of Iranian Family (Secondary Analysis of National Data)

نویسندگان [English]

  • Ali Janadleh 1
  • Maryam Rahnama 2
1 ?
2 ?
چکیده [English]

Iranian conventional family which has features such as mate selection model based on the centrality of parental consent, the universality of marriage and relative low age at marriage, prohibition of sexual relations outside of marriage, the importance of child bearing, the presence of both parents in the family and traditional gender attitudes faces structural changes due to modernization (e.g. industrialization, urbanization, migration and inclusive education) In addition, development of modern values such as individualism, and autonomy of individuals is contributing to a major transformation in the concept of conventional family. In this paper, based on secondary analysis of national data on family-related attitudes, we have tried to make speculations in connection with the future transformation of conventional Iranian family. Based on the findings, the most important possible changes in this area are changes in the pattern of mate selection, late marriage or permanent celibacy, new patterns of relationships between the opposite sex, new family patterns, gender gaps and conflicts.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Iran- Family- Marriage- Modernity- Changes- Speculations

مراجع

  1. آزاد ارمکی، ت. و ظهیری‌نیا، م. (1389). بررسی سنخ‌های ارزشی و تغییرات فرهنگی در خانواده. خانواده‌پژوهی، 6 (23)، 297-279.
  2. آزاد ارمکی، ت. و غفاری، غ. (1383). جامعه‌شناسی نسلی در ایران. تهران: پژوهشکده علوم انسانی و اجتماعی جهاد دانشگاهی.
  3. آزاد ارمکی، ت. (1386). جامعه‌شناسی خانواده ایرانی. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).
  4. بالس، ک. (1993). ذهنیت نسلی[دیـدگـاهی روانکـاوانه دربـاره اختـلاف نسل‌ها] (تـرجمه ح. پاینده). فصلنـامه ارغنون (1380)، 19، 30-1.
  5. برناردز، ج. (1997). درآمدی بر مطالعات خانواده (ترجمه ح. قاضیان). تهران، نشر نی.
  6. جبرائیلی، ه.، زاده‌محمدی، ع. و حیدری، م. (1392). تفاوت ملاک‌های انتخاب همسر بین دو جنس. خانواده‌پژوهی، 9 (2)، 171-155.
  7. جنادله، ع. (1386). بررسی روند تغییرات نگرش‌های فرهنگی سیاسی در ایران. پژوهشنامه 7، ویژه‌نامه تغییرات فرهنگی در ایران، مرکز تحقیقات استراتژیک، 62-15.
  8. جنادله، ع.، دغاقله، ع. و رهنما، م. (1388). پیامدهای فرهنگی- اجتماعی افزایش سن ازدواج در ایران. تهران، انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی.
  9. سگالن، م. (1370). جامعه‌شناسی تاریخی خانواده (ترجمه ح. الیاسی). تهران، نشر مرکز.
  10. شارون، ج. (1998). ده پرسش از دیدگاه جامعه‌شناسی (ترجمه م. صبوری). تهران: نشر نی (1379).
  11. عباسی‌شوازی، م. و صادقی، ر. (1384). قومیت و الگوهای ازدواج در ایران. پژوهش زنان، 3 (1)، 47-25.
  12. عسکری‌ندوشن، ع.، عباسی‌شوازی، م. و صادقی، ر. (1388). مادران، دختران و ازدواج (تفاوت‌های نسلی در ایده‌ها و نگرش‌های ازدواج در شهر یزد). مطالعات راهبردی زنان، 44، 36-7.
  13. فراهانی خلج‌آبادی، ف.، کاظمی‌پور، ش. و رحیمی، ع. (1392). بررسی تأثیر معاشرت با جنس مخالف قبل از ازدواج بر سن ازدواج و تمایل به ازدواج در بین دانشجویان دانشگاه‌های تهران. خانواده‌پژوهی، 9 (1)، 28-7.
  14. گیدنز، آ. (1989). جامعه‌شناسی (ترجمه م. صبوری). تهران: نشر نی (1379).
  15. معیدفر، س. (1383). شکاف نسلی یا گسست فرهنگی (بررسی شکاف نسلی در ایران). نامه علوم اجتماعی، 24، 80-55.
  16. هیوز، ا. (1958). آگاهی و جامعه (ترجمه ع. فولادوند). تهران: انتشارات علمی فرهنگی (1369).
  17. یوسفی، ن. (1383). شکاف بین نسل‌ها: بررسی نظری و تجربی. تهران: پژوهشکده علوم انسانی و اجتماعی جهاد دانشگاهی.
  18. Arriagada, I. (2002). Changes and inequalities in Latin American families. CEPAL Review, 77, 135-153.
  19. Beck, U. (2000). The cosmopolitan perspective: sociology of the second age of modernity. The British Journal of Sociology, 51 (1), 79-105.
  20. Bernard, J. (1982). The Future of Marriage. New Haven and London: Yale University Press.
  21. Brooks, C. (2002). Religious influence and the politics of family decline concern: Trends, sources, and US political behavior. American Sociological Review,67, 191-211.
  22. Byun, W., Baek, K., & Kim, H. (2002). A study on the changes in the Korean family and the role and status of females. Women's Studies Forum (Vol. 17, pp. 125-38).
  23. Caldwell, J. C. (1982). Theory of Fertility Decline. New York: Academic Press.
  24. Caldwell, J. C. , Reddy, P. H., & Caldwell, P. (1982). The causes of demographic change in rural South India: A micro approach. Population and Development Review,8, 689-727.
  25. Fishbein, M. & Ajzen, 1. (1974). Attitudes toward objects as predictors of single and multiple behavioral Criteria. Psychological Review, 81 (1), 59-74.
  26. Fricke, T. E. , Syed, S. H. , & Smith, P. C. (1986). Rural Punjabi social organization and marriage timing strategies in Pakistan. Demography, 23 (4), 489-508.
  27. Gomes, C. (2006). Social Development and Family Changes. Newcastle: Cambridge Scholars Press.
  28. Hareven, T. K. (1993). Family time & industrial time: The relationship between the family and work in a New England Industrial Community. University Press of America.
  29. Hirschman, C. (1985). Premarital socioeconomic roles and the timing of family formation: A comparative study of five Asian societies. Demography, 22 (1), 35-59.
  30. Kinnear, P. (2002). New families for changing times. Australia Institute.
  31. Kung, L. (1994). Factory women in Taiwan. Columbia University Press.
  32. McCarthy, J. (1982). Differentials in age at first marriage. Comparative Studies 19, 5-49.
  33. McDonald, P. (2006). Low fertility and the state: The efficacy of policy, Population and Development Rewiew,32 (3), 485-510.
  34. Schultz, T. W. (1973). The value of children: an economic perspective. The Journal of Political Economy, 81 (2), S2-S13.
  35. Scott, J. (2006). Family and gender roles: how attitudes are changing. In International Conference on Family Relations, University of Valencia.
  36. Shorter, E. (1975). The Making of the Modern Family. New York: Basic Books.
  37. Thornton, A. (1980). The influence of first generation fertility and economic status on second generation fertility. Population and Environment, 3 (1), 51-72.
  38. Thornton, A., & Fricke, T. E. (1987). Social change and the family: Comparative perspectives from the West, China, and South Asia. In Sociological Forum, 2 (4), 746-779. Kluwer Academic Publishers.
  39. Thornton, A., Chang, M. C., & Sun, T. H. (1984). Social and economic change, intergenerational relationships, and family formation in Taiwan. Demography, 21 (4), 475-499.
  40. Toren, N. (2003). Tradition and Transition: Family Change in Israel. Journal of Gender Issues, 21, 60-76.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار