با توجه به اين که ضربالمثلها در هر جامعه نمايانگر عقايد و آداب و رسوم و هنجارهاي رايج ميباشند، بررسي دقيق آنها ميتواند درک بهتري از کيفيت روابط خانوادگي ايجاد نمايد. هدف اين پژوهش تحليل کيفي ضربالمثلهاي ايراني مرتبط با رابطه والد-فرزندي است. ضربالمثلهاي حاوي کلمه مادر، پدر، فرزند و مترادفهاي آنها مورد تحليل کيفي قرار گرفتند. يازده مقوله اصلي بر اساس تحليلها استخراج گرديد که عبارتند از: جايگاه ويژه و منحصر به فرد والدين براي فرزند، همجوشي والد-فرزند، تفاوت کيفي نقش مادر و پدر، سبک فرزندپروي، رقابتکنندههاي رابطه والد-فرزندي، امتيازات والدگري، هزينههاي والدگري، فرزند سرمايه تحت تملک والدين، بيملاحظگي فرزند نسبت به والدين، فرزند صاحب مال والدين، و تفاوت کيفي فرزند پسر و دختر هريک از مقولههاي مذکور شامل مقولههاي فرعي ميباشند. بر اساس نتايج، رابطه والد-فرزندي رابطهاي مهم و بيرقيب داراست. والدگري علاوه بر منافعي که به همراه دارد دشواريهاي زيادي را نيز شامل ميگردد که باعث ميشود فرزندان هميشه نسبت به والدين احساس دين و حتي گناه داشته باشند. در ضربالمثلها رابطه والد-فرزندي چنان درهمتنيده و نزديک به تصوير کشيده شده است که تصور وجود مفاهيمي چون مرز و تمايزيافتگي در اين رابطه را دشوار ميسازد. همچنين جايگاه مادر براي فرزند برتر از جايگاه پدر توصيف شده است که در خانواده سنتي اين امر کمک زيادي به ارتقاء جايگاه زنان در هرم قدرت خانواده ميکرده است. بر اساس نتايج ميل جنسي، منافع مالي و تهديد جاني مهمترين عوامل تهديد کننده رابطه والد-فرزندي هستند. بدين ترتيب رابطه والد-فرزندي که در جامعه سنتي ايران محوريترين رابطه براي افراد محسوب ميشده است نيز رابطهاي کاملا مورد اعتماد نيست و تحت تاثير منفي فردگرايي و منفعطلبي طرفين قرار ميگرفته است.
آزاد ارمکي، تقي (1386). جامعهشناسي خانواده ايراني. تهران: سمت.
آزادمهر، آزاددخت؛ منصور زاهدي، شادي؛ زنجانيان، کتايون و اسلامي، سيدعليرضا (1379). عوامل موثر در طلاق. مجموعه مقالات نخستين همايش سراسري علل و پيامدهاي طلاق. اصفهان ص53.
احمدي، خدابخش، پاکنژاد، فرشته (1396). وضعيت شاخصهاي تمايزيافتگي در خانواده تهراني. فصلنامه فرهنگ مشاوره و روان درماني. شماره 30، 239-219.
ارزاني، حبيب رضا (1392). مسئوليت اخلاقي فرزندان در برابر والدين در قرآن و عهدين. فصلنامه اخلاق، سال سوم، شماره 4، 132-121.
اشرفزاده، رضا و کلاني، معصومه (1391). خانواده در ايران باستان و شاهنامه. مجله زبان و ادبيات فارسي، شماره 35، 101-124.
اعزازي، شهلا (1376). جامعهشناسي خانواده با تاکيد بر نقش، ساختار و کارکرد خانواده در جامعه معاصر. تهران: انتشارات روشنگران و مطالعات زنان.
افقري، فاطمه، بهرامي، فاطمه، فاتحيزاده، مريم السادات (1393). بررسي آسيب هاي موجود در تعامل والدين با فرزندان متاهل خود. فصلنامه فرهنگ مشاوره و روان درماني ، سال پنجم، شماره 18، 62-35.
امينالرعايا، پروين و شريفي، شهلا و الياسي، محمود (1393). بررسي ويژگيهاي منتسب به زنان در ضربالمثلهاي فارسي. پژوهش زبان و ادبيات فارسي. شماره 34، 120-89.
باقري، بهادر و باقري، فاطمه (1391). زن در آيينه ضربالمثلهاي ايراني. مجله انسانشناسي. سال دهم، شماره 16، 52-29.
بشارت، محمدعلي، هوشمند، سيده نعيمه، رضازاده، سيد محمدرضا، غلامعلي لواساني، مسعود (1394). پيش بيني رضايت زناشويي فرزندان بر اساس سبك هاي فرزند پروري والدين. فصلنامه رويش روان شناسي، شماره 12، 51-60.
بشارت، محمدعلي، جباري، آرزو، سعادتي، مهسا (1395). پيش بيني شاخص هاي دلبستگي فرزندان براساس شاخص هاي دلبستگي والدين: مطالعه بين نسلي. فصلنامه روانشناسي تحولي: روانشناسان ايراني، شماره 49،12-3.
بهروزي، ناصر، فرزادي، فاطمه و فرامرزي، حميد (1395). رابطه علي خشونت فيزيكي و عاطفي والدين با مديريت خشم و رفتارهاي پرخاشگرانه كودكان مبتلا به اختلال نافرماني مقابلهاي با ميانجيگري رابطه والد- فرزند و همدلي. فصلنامه سلامت روان كودك، شماره 8، 58-43.
بيمن، ويليام (1386). زبان، منزلت و قدرت در ايران. ترجمه رضا مقدم کيا. تهران: نشر ني.
پناغی، لیلی، زاده محمدی، علی، باقریان، فاطمه، پاکدامن، شهلا، احمدآبادی، زهره، محمدی، سمیه (1395). جستجوی الگوهای سلامت خانواده ایرانی: یک مطالعه کیفی. فصلنامه خانوادهپژوهی. 46، 196-179.
پرتويآملي، مهدي (1385). ريشههاي تاريخي امثال و حکم. تهران: انتشارات سنايي.
پيرمرادي، سعيد (1383). روانشناسي فرهنگي و روانشناسي خانواده ايراني. اصفهان: همام.
پيکانپور، مريم (1388). مادر از ديدگاه دو اديب معاصر: پروين اعتصامي و انيسه عبود. مطالعات ادبيات تحقيقي، 3(9)، 45-27.
تركاشوند، جواد، مظاهري، محمدعلي، پسنديده، عباس (1392). الگوي اسلامي سلسله مراتب در خانواده با رويكرد روانشناختي. فصلنامه علوم حديث، شماره 70، 103-79.
جنادله، علي و رهنما، مريم (1393). دگرگوني در الگوي متعارف خانواده ايراني (تحليل ثانويه دادههاي ملي). خانواده-پژوهي، 10 (39)، 277-296.
چراغي، مونا (1393). سبکهاي ارتباط با خانواده همسر در زوجين ايراني و طراحي و بررسي اثربخشي بسته مداخلهاي مبتني بر فرهنگ بر سازگاري زناشويي و کيفيت ارتباط با خانواده همسر. پاياننامه جهت اخذ دکتري. دانشگاه شهيدبهشتي.
چراغي، مونا، مظاهري، محمدعلي، موتابي، فرشته، پناغي، ليلي و صادقي، منصورهالسادات (a1394). مقايسه ارتباط با خانواده همسر در زنان و مردان متاهل ايراني. خانوادهپژوهي، 11 (41). 32-7.
چراغي، مونا، مظاهري، محمدعلي، موتابي، فرشته، پناغي، ليلي، صادقي، منصورهالسادات، سلماني، خديجه (b1394). پيشبيني رضايت زناشويي براساس کيفيت ارتباط همسران با دو خانواده اصلي. راهبرد فرهنگ. 31، 126-99.
حليساز، مريم، مظاهري، محمدعلي، پناغي، ليلي، حسني، فريبا (1394). ارزشهاي فرزندپروري مادران کودکان 3 تا 5 ساله: مطالعهاي پديدارشناسانه. فصلنامه راهبرد فرهنگ، شماره 29، 121-148.
حميدي، فريده و انصاري، شهلا (1395). رابطه شيوه هاي فرزند پروري والدين با سخت رويي و بهزيستي روانشناختي دانش آموزان. فصلنامه خانواده و پژوهش. سال سيزدهم، شماره 32، 67-47.
رحماني، نرگس؛ قسيمي، ميترا؛ محتشمي، جميله؛ علوي مجد، حميد و يغمايي، فريده (1388). علل رواني، اجتماعي و اقتصادي طلاق از ديدگاه متقاضيان طلاق دادگاههاي خانواده تهران 86-1385. فصلنامه دنا. دوره 4، شماره 3و 4، 14-1.
زاهدي، کيوان و شمس، محمدعلي (1388). خويشاوندي و جنسيت در خانواده و بازتاب آنها در زبان. خانواده پژوهي، 5 (19)، 308-281.
زرگر، فاطمه و نشاطدوست، حميد طاهر (1386). بررسي عوامل موثر در بروز طلاق در شهرستان فلاورجان. خانواده پژوهي، 11، 737- 750.
ساماني، سيامک (1386). بررسي عمدهترين عوامل ايجادکننده درگيريهاي زناشويي در گروهي از دانشجويان متاهل در دانشگاه شيراز. خانواده پژوهي، 11 (3)، 658-669.
سريعالقلم، محمود (1390). اقتدارگرايي ايراني در عهد قاجار. تهران: نشر فرزان روز.
خانزاده، عباسعلي حسين و ميرزايي، فرشته (1396). نقش انسجام خانواده و تعامل والد-فرزند در تبيين حرمت خود دانش آموزان. فصلنامه انديشههاي نوين تربيتي. سال 13، شماره 49، 136-115.
خزلي، مسلم و سليمي، علي (1395). زن در آيينه ضربالمثلهاي کردي و عربي. نشريه ادبيات تطبيقي. سال 8، شماره 15، 113-135
ذوالفقاري، حسن (1386). بازتاب مسائل اجتماعي در ضربالمثلهاي فارسي. نجواي فرهنگ. شماره 3، 24-15.
ذوالفقاري، حسن (1388). فرهنگ بزرگ ضربالمثلهاي فارسي اقوام ايراني و کشورهاي فارسيزبان. تهران: معين
رضايي، حميد، ظاهري عبدهوند، ابراهيم (1394). جايگاه زن و خانواده در ضربالمثلهاي بختياري. دو فصلنامه فرهنگ و ادبيات عامه. سال سوم، شماره 6، 42-21.
زندي، بهمن، عباسي، بيستون (1395). بازتاب روابط خويشاوندي در ضربالمثلهاي فارسي. فصلنامه فرهنگ و ادبيات عامه، سال 4، شماره 6، 60-23.
ساطوريان، سيد عباس، طهماسيان، کارينه و احمدي، محمدرضا (1395). نقش ابعاد والدگري و رابطه والد-كودك در مشكلات رفتاري دروني سازي شده و بروني سازي شده كودكان. فصلنامه خانوادهپژوهي، شماره 48، 700-683.
شعباني، رضا (1374). مباني تاريخ اجتماعي ايران. تهران: نشر قومس.
شعباني، منصور، صراحي، محمد امين (1395). بازنمايي زنان در ضربالمثلهاي گيلکي (گونه اشکورات). فصلنامه فرهنگ و ادبيات عامه. سال 4، شماره 11، 78-57.
صفایی، صدیقه، بیگدلی، ایمان اله، طالعپسند، سیاوش (1390). رابطه خودپنداره مادر با سبک دلبستگی و خودپنداره فرزند. پژوهشهای روانشناسی بالینی و مشاوره. دوره 1، شماره 2، 52-39.
طاهری، م؛ قاسمی، خ؛ صدرجهانی، س؛ پورمحمدرضایتجریشی، م؛ اکبر بیاتیانی، ع. و عرشی، ب. (1391). ارتباط سبک دلبستگی مادر با مهارتهای ارتباطی فرزندان پسر عقبماندۀ ذهنی آموزشپذیر. دوماهنامۀ علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه، شماره 16، 173-165.
عباسعليزاده، علي (1389). صحنههايي از بگومگوهاي همسران. تهران: نشر قطره.
عسگري، سيد احمد، قاسمي اردهايي، علي (1389). بازنمايي نسلي در آگهي هاي تجاري تلويزيون. مجله مطالعات جامعه شناختي جوانان، شماره 2، 152-139.
فرزادي، فاطمه، بهروزي، ناصر و شهني ييلاق، منيجه (1395). رابطه علي بين شيوه هاي فرزندپروري، سبك هاي دلبستگي و بي انضباطي با ميانجي گري خودتنظيمي هيجاني، مهارت هاي اجتماعي و نظريه ذهن. دو فصلنامه روانشناسي خانواده. سال سوم، شماره دو، 16-3.
قندهاري، پرديس (1382). زن و قدرت: بررسي مردمشناختي عرصهها و مصاديق قدرت در چند خانواده تهراني. تهران: سازمان ميراث فرهنگي کشور.
كاظمي، ابوالفضل، شاهمرادي، سيده فاطمه، مهدوي، مليحه سادات. آثار فرزندآوري با تاكيد آيات و روايات در سبك زندگي اسلامي. فصلنامه سبك زندگي ديني، پيش شماره -1، بهار 1393 ص 71
کوثري، مسعود، عسکري، سيد احمد (1394). بازنمايي خانواده ايراني از منظر روابط جنسيتي و نسلي در آگهي هاي تلويزيوني. فصلنامه تحقيقات فرهنگي ايران. شماره 32، 26-1.
محسنزاده، فرشاد؛ محمدنظري، علي و عارفي، مختار (1390). مطالعات کيفي عوامل نارضايتي زناشويي و اقدام به طلاق (مطالعه موردي شهر کرمانشاه). فصلنامه مطالعات راهبردي زنان، 53، 7-23.
محسني تبريزي، عليرضا، معيدفر، سعيد، گلابي، فاطمه (1390). بررسي اعتماد اجتماعي با نگاهي نسلي به جامعه. جامعهشناسي کاربردي. سال 22، شماره 41، 70-41.
محمدپور، احمد، کريمي، جليل، معروفپور، نشميل (1391). مطالعه تفسيري بازنمايي زن در ضربالمثلهاي کردي (مورد مطالعه: گويش سوراني-مکرياني). زن در فرهنگ و هنر، دوره 4، شماره 3، 83-65.
مظاهري، محمدعلي؛ صادقي، منصوره السادات؛ روشن، محمد؛ اشتريان، کيومرث؛ احمدي، علييار؛ حميدي، نفيسه؛ امامي، راحله؛ موتابي، فرشته؛ طهماسيان، کارينه؛ و پناغي، ليلي (1387). سياستها، راهبردها و راهکارهاي کاهش و کنترل طلاق در کشور. طرح تحقيقاتي مصوب شوراي عالي انقلاب فرهنگي. چاپ شده.
ملکعسکر، سعاده؛ موتابي، فرشته و مظاهري، محمدعلي (1393). مقايسه استانداردهاي مربوط به زندگي مشترک، استانداردهاي ارتباطي و رضايت زناشويي در افراد ساکن تهران در طول سه نسل اخير. خانوادهپژوهي، 10 (38)، 157-137.
موحد، مجيد، عسکري چاوردي، محمدجواد، يادعلي، زهرا (1391). تحليلي جامعهشناختي از ضربالمثلهاي زنانه در شهرستان لامرد استان فارس، زن در فرهنگ و هنر، دوره چهارم، شماره دو، 120-101.
موحد، مجید؛ عنایت، حلیمه و گرگی، عباس (1384). عوامل اقتصادی اجتماعی موثر بر نگرش زنان نسبت به نابرابری جنسیتی. پژوهش زنان، 3 (2)، 113-95.
مينوچين، سالوادور (1395). خانواده و خانوادهدرماني. ترجمه باقر ثنايي. تهران: انتشارات اميرکبير.
ناظر، محمد، مختاري، محمدرضا، صيادي، احمدرضا، مشايخي، فاطمه (1395). پيش بيني ويژگي هاي شخصيت فرزندان بر اساس سبك هاي فرزندپروري و ارتباط آن با پنج عامل بزرگ شخصيت والدين. مجله سلامت جامعه، سال دهم، شماره 1 39-29.
نقيب زاده ، محمد (1387). سلسله مراتب خويشاوندي در قرآن كريم. دو فصلنامه قرآن شناخت، شماره 1، 180-167.
Bowen, M. (1978). Family therapy in clinical practice. New York: Jason Aronson.
Falicov, C. J. (2003). Culture in Family Therapy: New Variations on a Fundamental Theme. In Sexton, T. L., Weeks, G. R, Robbins, M. S. (Eds). Handbook of Family Therapy: The Science and Practice of Working with Family and Couples. (37-53).
Jalali, B. (2005).Iranian Families. In McGoldrick, M., Giordano, J., Garcia-Preto, N. (Eds.). Ethnicity & Family Therapy (451-468). New York: Guilford Publication.
Keller, H., Chasiotis, A. (2008). Maternal Investment. Family Relationships: an Evolutionary Perspective. Salmon, C. A. & Shackelford, T. K.
Kurzman, C. (2008). A Feminist Generation in Iran. Iranian Studies. 41(3), 297-323.
McGoldrick, M., Giordano, J., Garcia-Preto, N. (2005). Ethnicity & Family Therapy. New York: Guilford Publication.
Roberto-Forman, L. (2008). Transgenerational Couple Therapy. In Gurman, A. S. (Eds). Clinical Handbook of Couple Therapy. (196-228). New York: Guilford Publication.
Sadeghi, M. S., Mazaheri, M. A., Motabi, F., Zahedi, K. (2012). Marital Interactions in Iranian Couples: Examining the Role of Culture. Journal of Comparative Family Studies., Vol. 43, No.2,