وضعیت حقوقی طفل متولد از لقاح مصنوعی

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسنده

دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

این مقاله به بررسی فقهی و حقوقی ابعاد مختلف تلقیح مصنوعی خارج از رحم با اسپرم شوهر و اجنبی می ­پردازد. تلقیح مصنوعی با نطفه شوهر، امروزه مشکل حقوقی و شرعی ندارد و از لحاظ نسب، آثار و تبعات متفرع برآن، مشکلی ایجاد نمی­ کند. بچه­ ای که این­ گونه متولد می­ شود، متعلق به زن و شوهر است و همه آثار مربوط به نسب صحیح و مشروع را در بر می­ گیرد. عمل مزبور علی الاصول فاقد جنبه کیفری و ماهیت جرم و حرمت شرعی است مگر اینکه در طریق اعمال این روش، عمل حرام و یا احیاناً جرم صورت گیرد که فقط همان عمل، جرم یا حرام است و تأثیری در صحت عمل ندارد. فقهای بسیاری اصل تلقیح را عملی جایز دانسته و برای نزدیکی قائل به موضوعیت برای مشروعیت طفل نمی­ باشند. بین حقوق­دانان نیز نظر مخالفی مشاهده نمی­ شود. با توجه به قانون نحوه اهدای جنین به زوجین نابارور،(1) جنین­ های حاصله از تلقیح خارج از رحم زوج­های قانونی و شرعی پس از طی تشریفات مندرج در آن قابل انتقال به رحم زنانی است که پس از ازدواج و انجام معاینات پزشکی ناباروری آنها مسلم شده است. لیکن چنانچه صرفاً از اسپرم مرد اجنبی استفاده شود قانون­ گذار در این خصوص ساکت است. از این رو به استناد اصل 167 قانون اساسی بایستی به فتاوی معتبر و آرای فقها مراجعه کرد. مضافاً آنکه در ماده 1167 قانون مدنی زنا استثناء شده است، با توجه به اصل تعمیم به قدر متیقن و تفسیر مضیق نمی ­توان موارد A.I.D را استثناء نمود. پس باید گفت نسب طفل متولد از A.I.D قانونی است.

کلیدواژه‌ها


  1. امامی، اسدالله (1349). مطالعه تطبیقی نسب در حقوق ایران و فرانسه، چاپ اول.
  2. امامی، سید حسن (1343). حقوق مدنی، چاپ دوم، تهران: انتشارات اسلامیه.
  3. جعفرزاده، میرقاسم (1378). فصلنامه پزشکی باروری و ناباروری، سال اول، شماره 1.
  4. جعفری لنگرودی، محمد جعفر (1363). ترمینولوژی حقوق، چاپ اول، تهران: انتشارات کتابخانه گنج دانش.
  5. حلی، ابوالقاسم نجم الدین؛ شرایع الاسلام، بی جا. منشورات الاعلمی، جلد2، بی‌تا.
  6. خوئی، سید ابوالقاسم. مستحدثات المسائل.
  7. رمضان زاده، فاطمه (1377). لوح فشرده نمایه، شماره 79.
  8. شهیدی، مهدی (1378). مجموعه مقالات حقوقی، چاپ دوم، تهران: نشر حقوقدان.
  9. صانعی، یوسف (1378). استفتائات پزشکی، چاپ سوم، قم: انتشارات میثم تمار.
  10. صفار، محمد جواد (1383). قانون ‌نحوه اهدای جنین به زوجین نابارور در بوته نقد و تحلیل، مجله تحقیقات حقوقی دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی، شماره 39،
  11. صفائی، سیدحسین؛ امامی، اسدالله (1376). حقوق خانواده، چاپ دوم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  12. صمدی اهری، محمد هاشم (1382). نسب ناشی از لقاح مصنوعی در حقوق ایران و اسلام، چاپ اول، تهران: انتشارات کتابخانه گنج دانش.
  13. کاتوزیان، ناصر (1372). حقوق مدنی، چاپ سوم، تهران: شرکت انتشار.
  14. مرعشی شوشتری، سیدمحمد حسن (1371). مجله رهنمون، نشریه مدرسه عالی شهید مطهری، شماره 2، 3.
  15. موسوی بجنوردی، سید محمد. روزنامه خراسان، مورخه 2/10/1380، شماره 15165.
  16. موسوی جمالی، سید علیرضا (1382). آثار حقوقی روش‌های متنوع تلقیح مصنوعی، گفتمان حقوقی، فصلنامه دانشگاه علوم اسلامی رضوی، سال اول، شماره اول.
  17. موسوی خمینی، سید روح الله (1363). تحریر الوسیله، جلد 2، قم: انتشارات جامعه مدرسین.
  18. مهرپور، حسین (1376). نگرشی به وضعیت حقوقی و شرعی باروری مصنوعی، مجله تحقیقات حقوقی دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی، شماره 19،20.
  19. نایب‌زاده، عباس (1380). بررسی حقوقی روش‌های نوین باروری مصنوعی، چاپ اول،تهران: انتشارات مجد.